Twarzowe turzyce | gatunki, odmiany, uprawa
Na pierwszy rzut oka wyglądem przypominają trawy, chociaż nie są z nimi blisko spokrewnione. Od traw odróżnia je m.in. ułożenie liści, kształt łodyg, budowa kwiatów oraz, co najważniejsze, nieco inne wymagania. Turzyce mogą być twarzowymi dodatkami do każdego ogrodu! Najpiękniejsze ogrodowe gatunki i odmiany turzyc prezentuje dr inż. Wiesław Szydło, szkółkarz i prezes zarządu Związku Szkółkarzy Polskich.
|
|
Trawa czy turzyca?
Odróżnienie turzycy od trawy nie jest trudne, ale wymaga uważnego przyjrzenia się roślinie. U większości turzyc łodygi są trójkątne, wewnątrz wypełnione miękiszem, liście wyrastają w trzech płaszczyznach (są bardziej trójwymiarowe), a kwiaty najczęściej są rozdzielnopłciowe (kwiaty męskie i żeńskie tworzą się osobno) i rozwijają się wiosną. Natomiast u traw źdźbła są w przekroju okrągłe, puste w środku, liście wyrastają w dwóch płaszczyznach (rozkładają się na dwie strony), a kwiaty są zwykle obupłciowe i rozwijają się od wczesnego lata do jesieni.
Na świecie występuje aż około 1,8 tys. gatunków turzyc (Carex), które należą do rodziny ciborowatych (Cyperaceae), z czego w Polsce rośnie około 100 gatunków. Rośliny te przystosowały się do zróżnicowanych warunków środowiska.
Do pospolitych krajowych turzyc należy oczeret jeziorny i ponikło błotne – rośliny porastające brzegi zbiorników wodnych. Z kolei na wydmach nadmorskich idealne dla siebie warunki znalazła turzyca piaskowa, która przystosowała się do zasiedlania miejsc suchych, ubogich w składniki pokarmowe. Nasze rodzime turzyce rzadko jednak uprawia się dla celów ozdobnych.
Znacznie bogatsze walory dekoracyjne mają gatunki turzyc pochodzące z Azji i Ameryki Północnej oraz z antypodów – Nowej Zelandii. Są wśród nich zarówno byliny zimozielone oraz gatunki o liściach zasychających na zimę. Większość oferowanych w krajowych szkółkach turzyc to rośliny niskie, odpowiednie na stanowiska nasłonecznione lub cieniste, nadające się do sadzenia w grupach i zadarniania większych powierzchni.
Spośród dostępnych gatunków i odmian warto zwrócić uwagę na turzycę Morrowa (C. morrowii), nazywaną też, ze względu na swoje pochodzenie, turzycą japońską. Jest to cenna, zimozielona bylina tworząca szerokie i gęste kępy złożone z charakterystycznych lancetowatych liści o szerokości około 2 cm. Dorasta do 30-40 cm wysokości. Jej liście łukowato przewieszają się na wszystkie strony.
Odmiana ‘Ice Dance’ wyróżnia się dekoracyjnymi, dwubarwnymi liśćmi, jasnozielonymi w środku i białymi na brzegach. Podobne liście ma bardziej znana odmiana ‘Variegata’, ale jej białe paski są węższe i przez to mniej widoczne. Odwrotne zabarwienie blaszki liściowej (w środku złociste, na brzegu zielone) wyróżnia odmianę ‘Goldband’.
Atutem turzycy japońskiej jest zdolność do rozrastania się dzięki rozłogom. Już kilka roślin może w przeciągu 2-3 sezonów utworzyć gęsty kobierzec, dlatego na 1 m² wystarczy posadzić tylko pięć roślin. Oprócz dekoracyjnego pokroju i ulistnienia gatunek ten tworzy wczesną wiosną, najczęściej w kwietniu, niewielkie, ale ciekawe kłosowate kwiatostany. U ich podstawy rozwijają się najpierw kwiaty żeńskie, a wyżej tworzą się kwiaty męskie.
Turzyca japońska rośnie niezawodnie i zdrowo, jest bowiem odporna na choroby i szkodniki. Nie jest też zbyt wymagająca w uprawie. Zadowala się przeciętną glebą ogrodową, byle była przepuszczalna i umiarkowanie wilgotna, o odczynie od kwaśnego do zasadowego. Sadzona na stanowiskach słonecznych wymaga bardziej wilgotnego podłoża i stanowisk osłoniętych od wiatru w okresie zimy. Wykazuje wysoką odporność na mróz. Jest doskonałą rośliną obwódkową, polecaną do sadzenia na brzegach rabat, kwietników, ogrodowych alejek i ścieżek.
Turzyca stożkowata (C. conica) to pochodząca z Japonii zimozielona bylina tworząca gęste kępy wąskich, niezbyt długich liści. W handlu dostępna jest odmiana ‘Snowline’ o liściach z cienkim, białym marginesem na brzegach, dzięki któremu rozjaśnia ogrodowe kompozycje. Roślina ta dorasta do 30 cm wysokości. Jest odporna na mróz, ale wymaga bardziej wilgotnego podłoża i półcienistego stanowiska.
Kolejnym wartościowym gatunkiem, także pochodzącym z Kraju Kwitnącej Wiśni, jest turzyca oszimska (C. oshimensis). Ta tworząca kępy roślina dorasta do 30 cm wysokości, ma jeszcze węższe od poprzednich, łukowato opadające liście; u odmiany ‘Evergold’ z kremowymi paskami biegnącymi przez środek blaszek liściowych, u ‘Everest’ biało obrzeżonymi, a u odmiany ‘Everillo’ żółto-zielonymi. Turzyca oszimska jest gatunkiem odpornym na choroby i szkodniki, toleruje stanowiska od cienistych po słoneczne, jest odporna na mróz.
Podobnym gatunkiem do wyżej opisanych jest turzyca długokłosowa (C. dolichostachya), także pochodząca z gór Japonii. Roślina ta tworzy wąskie, jasnozielone, częściowo zimotrwałe liście zebrane w gęste rozety. Osiąga około 20-30 cm wysokości. Szkółki oferują odmianę ‘Kaga- nishiki’ Golden Fountain o charakterystycznych, żółtych brzegach liści. Roślina ta jest odporna na mróz, ale wymaga gleb wilgotnych, źle reaguje na suszę, dlatego sprawdzi się przede wszystkim w ogrodach, w których zainstalowane jest automatyczne nawadnianie.
Doskonałą zadarniającą rośliną jest turzyca rzędowa (C. siderosticha). Ta niska roślina pochodzi z Chin, Japonii i Korei, zwykle ma nie więcej niż 10 cm wysokości, tworzy sezonowe, szerokie, lancetowate liście szczelnie okrywające grunt zwartym, szmaragdowym kobiercem. Rozrasta się za pomocą podziemnych rozłogów.
W sprzedaży najczęściej dostępna jest w odmianie o biało obrzeżonych liściach ‘Variegata’. U odmiany ‘Shiro- -nakafu’ blaszki liściowe na wiosnę są niemal w całości białe, jedynie z wąskim zielonym marginesem na brzegu. Część liści ma zielone pasy o różnej szerokości. Latem liście stają się zielone, na zimę zasychają.
Odmiany o biało przebarwionych liściach należy sadzić na stanowiskach cienistych (wiosną białe fragmenty liści są wrażliwe na silne nasłonecznienie), na glebach umiarkowanie wilgotnych. Ponieważ liście na zimę zasychają, wiosną wymaga skoszenia nisko przy ziemi.
Równie ciekawą i cenną turzycą o wdzięcznej nazwie jest turzyca ptasie łapki (C. ornithopoda). Jest to rodzima, zimozielona turzyca dorastająca do 15-20 cm wysokości i sprawdzająca się na zacienionych stanowiskach. Jej kwiatostany są zbudowane z 3-5 palczastych kłosów, przypominają łapy ptaków (kur). W stanie naturalnym można ją znaleźć w Karpatach. Szkółki oferują ozdobną odmianę ‘Variegata’ o ozdobnych, wąskich, biało obrzeżonych liściach, tworzących nieduże, atrakcyjne kępy.
Zupełnie inny charakter od wcześniej opisanych ma turzyca palmowa (C. muskingumensis), pochodząca z Ameryki Północnej. Roślina ta dorasta do 80 cm wysokości, tworzy egzotycznie wyglądające kępy jasnozielonych, sezonowych liści. Gatunek ten preferuje wilgotne gleby i półcieniste lub słoneczne stanowiska, jest w pełni odporny na mróz, doskonale komponuje się z bylinami, m.in. funkiami i paprociami.
W szkółkach dostępnych jest kilka odmian tego gatunku: ‘Ice Fountains’ i ‘Silberstreif’ o białych w środku blaszkach liściowych i zielonych brzegach, ‘Oehme’ o liściach żółto obrzeżonych, ‘Little Midge’ – karłowa odmiana dorastająca do 20 cm wysokości.
Efektowymi turzycami są nowozelandzkie gatunki i odmiany o długich brązowych liściach, sprawiających wrażenie zaschniętych, takie jak turzyca włosista (C. comans) i jej odmiany: ‘Amazon Mist’, ‘Bronze Form’, ‘Bronze Perfection’ czy turzyca Buchanana (C. buchananii) – gatunek oraz odmiany, takie jak ‘Red Rooster’. Niestety w surowe zimy turzyce te mogą u nas wymarzać, zwłaszcza w chłodniejszych, północno-wschodnich rejonach kraju. Rośliny te dosyć dobrze sprawdzają się w centrum i na zachodzie Polski oraz sadzone na miejscach słonecznych, osłoniętych od wiatru przez budynki.
Wyższą mrozoodporność wykazuje turzyca ceglasta (C. testacea), np. odmiana ‘Prairie Fire’ – jest to jedna z najbardziej odpornych na chłód turzyc nowozelandzkich, polecana do uprawy w ogrodach przydomowych, na działkach oraz w pojemnikach.
Tekst: dr inż. Wiesław Szydło (ZSzP), zdjęcie tytułowe: iVerde
|
Artykuł pochodzi z magazynu |
|
Artykuł powstał we współpracy z Związkiem Szkółkarzy Polskich Więcej o roślinach i ich producentach znajdziesz na e-katalogroslin.pl |
TEMATY NA CZASIE 
