Szałwia lekarska (Salvia officinalis)

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) to wieloletnia krzewinka z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). W naturze występuje w rejonie basenu Morza Śródziemnego. Często rośnie obok niższych zarośli i porasta słoneczne zbocza. 

Ta zimozielona bylina lub krzewinka, osiąga wysokość ok. 50-70 cm. Ma wzniesioną, rozgałęziającą się, czterokanciastą, owłosioną łodygę, drewniejącą po drugim roku wegetacji. Liście są osadzone naprzeciwlegle. Mają podłużnie jajowaty kształt, ząbkowany brzeg, długie ogonki i są pokryte gęstym kutnerem (włoskami) co sprawia, że mają jasny, czasem szaro-zielony kolor. Cała roślina posiada charakterystyczny, intensywny zapach.

Szałwia lekarska kwitnie od końca maja do lipca. Wykształca wzniesione ponad liście groniaste kwiatostany złożone z typowych dla rodziny jasnotowatych, dwuwargowych kwiatów. Są one małe i najczęściej koloru fioletowego (odmiany ozdobne mogą być różowe lub białe). Jest znaną rośliną miododajną. Owocem szałwii jest rozłupnia (poczwórna).

Wymagani i uprawa

Szałwia lekarska najlepiej się czuje na stanowiskach mocno nasłonecznionych. Preferuje gleby bogate w wapń, żyzne, średnio wilgotne, przepuszczalne, o odczynie zasadowym. Nie jest dostatecznie mrozoodporna, dlatego na zimę wymaga okrycia.

Roślinę należy podlewać umiarkowanie, nawozić preparatami dla ziół, a po kwitnieniu silnie przyciąć.

Szałwię rozmnaża się z nasion lub sadzonek pobranych z rośliny matecznej pod koniec lata – bardzo łatwo się ukorzenia. Do gruntu należy przesadzić ukorzenione egzemplarze w rozstawie 50-60 cm, bo system korzeniowy bardzo silnie się rozgałęzia.

Szałwia lekarska to zioło, a główny surowiec to jej liście. Ich zbiór ma miejsce na początku maja, tuż przed kwitnieniem. Zazwyczaj można przeprowadzić dwa lub trzy zbiory w roku.

Wybrane odmiany

• 'Purpurascens' – liście ciemne z wyraźnym, purpurowym odcieniem (szczególnie młode, wierzchołkowe)
• 'Tricolor' – liście z białymi, rozlanymi obrzeżeniami i różowawym zabarwieniem młodych liści (lub tylko przy ogonkach)
• 'Berggarten' – iście o mocno teksturowanej powierzchni i srebrzystą barwą
  
  

Zastosowanie

Roślinę można z powodzeniem traktować jako element rabat ozdobnych, szczególnie jej odmiany o ozdobnych liściach i obfitym kwitnieniu. Szałwia dobrze się czuje w donicach i w sąsiedztwie innych roślin lubiących wapienne podłoża.

Szałwia lekarska to jednak przede wszystkim bardzo cenne zioło lecznicze i przyprawowe. Preparaty z szałwii mają działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Są znane ze swoich właściwości ściągających, przeciwzapalnych i żółciopędnych. Szałwie stosuje się w celu regulacji pracy układu pokarmowego, obniżenia poziomu cukru we krwi, przy zapaleniach błony śluzowej gardła i skóry, przy łupieżu i problemach skórnych.

Stosowanie jej w nadmiarze może powodować lekkie zatrucia, toteż należy po 3 dniach kuracji zrobić przerwę. Może hamować laktację. Warto też zaznaczyć, że może wzmagać krwawienia (miesiączkowe).

Ciekawostki

Nazwa łacińska szałwii lekarskiej pochodzi od łacińskiego salvare co oznacza "leczyć" lub "ocalić". Właściwości lecznicze szałwii lekarskiej są znane już od Starożytności, gdzie lekarze przypisywali roślinie wręcz magiczne właściwości. Nawet dużo później, bo w latach późnego średniowiecza, szałwia była uznawana za roślinę odstraszającą demony (które m.in. wywoływały gorączkę).

Zapach suszonych liści szałwii odstrasza niektóre insekty.

Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: iVerde, Floradania.dk

Zobacz, jakie nasiona szałwii i innych ziół możesz znaleźć w naszym sklepie online