Pierwiosnek (Primula)

Pierwiosnek (Primula) to duży rodzaj roślin zwany też prymulkami. Należy on do rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae). Obejmuje niezwykle dużo gatunków, w tym głównie bylin, rzadziej roślin jednorocznych. W Polsce mamy 7 rodzimych gatunków pierwiosnków. Najczęściej występują one w górskich regionach strefy umiarkowanej na półkuli północnej (ale znajdziemy je też w Afryce, tropikalnej Azji czy Ameryce Południowej).

Pierwiosnki są bardzo zróżnicowane. Długość pędów kwiatowych pierwiosnków waha się od 3 cm do niemal 1 m. Ich części zielne mogą być nagie, owłosione lub pokryte mączystym nalotem. Liście odziomkowe pierwiosnków są zwykle owalnego kształtu i całobrzegie lub ząbkowane (u niektórych gatunków bywają też pierzastodzielne, piłkowane).  

Najczęściej posiadają baldachowate kwiatostany (niekiedy ułożone w piętra). Pojedyncze kwiaty pierwiosnków mogą mieć kształt lejkowaty (wyprostowany) lub dzwonkowaty (przewieszający się). Są pojedyncze lub pełne zależnie od odmiany. Występują w niemal wszystkich kolorach – od białego, przez różowy, czerwony i różowy, do niebieskiego. Często też bywają wielobarwne.

Niektóre gatunki pierwiosnków kwitną w marcu (o ile jest dość ciepło), lecz pełnia kwitnienia większości gatunków przypada na drugą połowę kwietnia i maj.

Owocami tych roślin są torebki o kulistym, jajowatym lub cylindrycznym kształcie otwierające się na szczycie. Wytwarza liczne nasiona.

Wymagania i uprawa

Wymagania pierwiosnków mogą się znacznie od siebie różnić zależnie od gatunku. Te najczęściej uprawiane w naszych ogrodach preferują jednak stanowiska półcieniste i zacienione. Większość dobrze czuje się na glebach słabo próchniczych o dużej zawartości piasku, wilgotnych, ale przepuszczalnych. Dla innych najlepsze są gleby lekko kwaśne, próchniczne, wilgotne, bez tendencji do zastoin wody.

Jako byliny ogrodowe, pierwiosnki są mrozoodporne – wytrzymują temperaturę nawet -20°C.

Zastosowanie

Pierwiosnki są jednymi z najpopularniejszych bylin ogrodowych. Stanowią cenne gatunki na skalniaki, rabaty, do tworzenia obwódek czy do donic na balkonach i tarasach. Można sadzić je pod drzewami, krzewami, a także przy zbiornikach wodnych. Pasują do wszystkich stylów ogrodów – od naturalistycznych do nowoczesnych. Pierwiosnki uważa się za "najlepszych sąsiadów" dla wiosennych kwiatów cebulowych.

Pierwiosnki w doniczkach można też z powodzeniem uprawiać w domu. Będą doskonałe na kuchennych parapetach. Co więcej, liście i kwiaty prymulek są jadalne! 

Gatunki i odmiany

Do pierwiosnków kwitnących wiosną należą:

• pierwiosnek lekarski (Primula officinalis syn. P. veris),
• pierwiosnek wyniosły (Primula elatior) (zdj. 2),
• pierwiosnek bezłodygowy (Primula vulgaris),
• pierwiosnek gruziński (Primula juliae) (zdj. 3),
• pierwiosnek ząbkowany (Primula denticulata) (zdj. 4),
• pierwiosnek łyszczak (Primula auricula),
• pierwiosnek omszony (Primula x pubescens),
• pierwiosnek wianuszkowaty (Primula bulleyana) (zdj. 5),
  
  

Pierwiosnki kwitnące latem to:

• pierwiosnek kubkowaty (Primula obconica)
• pierwiosnek japoński (Primula japonica),
• pierwiosnek Beesa (Primula beesiana),
• pierwiosnek kwiecisty (Primula florindae),
• pierwiosnek Viala (Primula vialii) (zdj. 6).
  
  

Ciekawostki

Nazwa tych roślin jest łatwa do zapamiętania – pochodzi od łacińskiego słowa primus, czyli "pierwszy", ponieważ pierwiosnki znane są właśnie z tego, że ich kwiaty pojawiają się jako jedne z pierwszych po zimie.

Najwięcej gatunków pierwiosnków pochodzi z obszarów górskich w Chinach – natkniemy się tam na aż 300 gatunków tych kwiatów!

Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: iVerde, hortulus

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!