Rośliny słodsze niż cukier: jak uprawiać stewię i inne naturalne słodziki w doniczce?

Stewia: najpopularniejsza roślina "słodzik"

Najbardziej znaną rośliną wykorzystywaną jako zamiennik cukru jest stewia. To szeroka grupa obejmująca kilkaset gatunków, w tym rośliny jednoroczne, byliny i krzewy. W Polsce jednak najczęściej uprawiana jest Stevia rebaudiana. Gatunek osiąga średnio 60-80cm wysokości. To roślina niskokaloryczna, obniżająca ciśnienie krwi i działająca bakteriobójczo.

Uprawa
Nie ma dużych wymagań i w zasadzie można ją uprawiać w domu i na balkonie. Potrzeba jednak systematyczności. Podstawową kwestią, od której zależy powodzenie uprawy, jest zapewnienie roślinie dobrego nasłonecznienia i wysokiej temperatury. Stewia pochodzi z rejonu o cieplejszym klimacie (Ameryka Południowa), dlatego powinno się ją ustawiać w miejscu ciepłym i wolnym od przeciągów.

Optymalna jest duża ilość światła rozproszonego (bezpośrednie nasłonecznienie może doprowadzić do poparzenia liści). Dobre warunki można roślinie zapewnić, ustawiając ją na parapecie okna wychodzącego na wschód lub zachód. Na wystawach południowych uprawa jest możliwa, jeśli stewia będzie osłaniana w godzinach południowych i popołudniowych (np.: z pomocą białych kartek).

Stewia preferuje gleby lekkie, przepuszczalne, żyzne o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego. Takie podłoże można przygotować, mieszając uniwersalną ziemię ogrodową z piaskiem i rozluźniaczem (np.: keramzytem).

Przez cały okres uprawy stewii należy ją regularnie podlewać (jest wrażliwa na suszę!). Można dokarmiać ją niewielkimi dawkami nawozów wieloskładnikowych. Nie toleruje zasolonego podłoża, więc nie należy przesadzać z nawożeniem. Dobrze reaguje na uszczykiwanie – lepiej rozkrzewia się.

Najlepiej ją uprawiać jako roślinę jednoroczną i jesienią pozyskiwać liście do suszenia. Przy uprawie wieloletniej – przed nadejściem zimy stewię przenosi się do chłodnego pomieszczenia (ok. 10°C). W tym okresie podlewa się ją dużo rzadziej, a nawożenie wstrzymuje się aż do wiosny.

Fot. Mokkie/Wikimedia Commons Stewia

Sadzenie
W czasie sadzenia stewii pod korzenie można wyłożyć krążek Hydroboxu lub ziemię wymieszać z hydrożelem. W obu przypadkach technologie polegają na magazynowaniu nadmiaru wody, aby później ją systematycznie uwalniać. Takie rozwiązania nie są "obowiązkowe", ale przydają się w miejscach, gdzie rośliny będą narażone na suszę.

Roślinę można uprawiać z nasion lub z zakupionych w pełni ukształtowanych sadzonek. Pierwszy sposób jest mało efektywny – nasiona długo kiełkują i nie zawsze wschodzą. Nasiona należy umieścić w mieszance torfu i piasku bez przykrycia. Zabieg najlepiej wykonywać wiosną. Dodatkowo przez pierwsze tygodnie ważne jest utrzymywanie wysokiej temperatury, dużej wilgotności powietrza (np.: przykrywając folią perforowaną) i podłoża.

Przy zakupie sadzonek (kosztują zwykle po kilka złotych) sprawa jest dużo prostsza. Stewię po zakupie powinno się przesadzić do większej donicy.

Lukrecja: "cukier" z korzeni

Lukrecja (Glycyrrhiza glabra) od tysięcy lat jest znana jako roślina lecznicza. Roślinę uprawia się głównie w ogrodzie, ale przy zastosowaniu sporych, głębokich pojemników może być także funkcjonalną ozdobą balkonu. Korzenie zbiera się jesienią lub wczesną wiosną w 3-4 roku po posadzeniu.

Po wysuszeniu jej korzeń przybiera żółtą barwę. Można go dzielić na części lub mielić. Jest kilkudziesięciokrotnie słodszy od cukru. W szczególności zaleca się go używać przy produkcji przetworów i do słodzenia naturalnych leków.

Uprawa
Lukrecję najlepiej umieścić w jasnym miejscu – o dużej ilości światła rozproszonego. Stanowisko powinno być zaciszne, osłonięte od silnego wiatru. Preferuje gleby żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne z dużą zawartością wapnia.

Od wiosny do jesieni zaleca się ją dokarmiać nawozami wieloskładnikowymi. Wymaga regularnego podlewania (w czasie upałów warto ją dodatkowo osłaniać przed zbyt prażącym słońcem). Przed nadejściem mrozów pojemnik zaleca się przenieść do chłodnego pomieszczenia.

Roślinę można rozmnażać z rozłogów.

Azteckie ziele: naturalny, najsłodszy cukier

Rośliną "słodzikową", która dopiero zdobywa w Polsce popularność, jest azteckie ziele (Lippia dulcis). Ten gatunek pochodzący z Meksyku jest słodszy od stewii. W szczególności poleca się ją diabetykom. Liście mają miętowo-cytrynowy zapach. Wykorzystuje się je do nadawania smaku i aromatu napojom. Najłatwiej można go kupić w dużych centrach ogrodniczych lub sklepach online.

Uprawa
Roślinę można uprawiać w ogrodzie, na balkonie lub parapecie. Posiada płożący pokrój. Nadaje się do uprawy w wiszących pojemnikach. Osiąga kilkadziesiąt cm wysokości (zwykle 20-30).

Lubi stanowiska o dużej ilości światła rozproszonego i żyzne, przepuszczalne, piaszczysto-gliniaste gleby. Wymaga regularnego podlewania. Od wiosny do jesieni warto wykonywać regularne nawożenie (zwłaszcza ze zwiększoną dawką potasu).

To bylina nietolerująca niskich temperatur (nawet poniżej 8°C)! Jesienią musimy ją przenieść do pomieszczenia.

Tekst: Michał Mazik www.egros.pl/ogrod-z-pasja.html, zdjęcie tytułowe: © Björn Wylezich, zdjęcia w tekście: Mokkie/CC BY-SA 3.0/Wikimedia Commons, Pharaoh han/CC BY-SA 3.0/Wikimedia Commons, Dick Culbert/CC BY 2.0/Wikimedia Commons