Warzywa liściowe: sałaty i cykorie

Uprawa warzyw liściowych w ogrodzie

Warzywa liściowe są bardzo niejednolitą grupą. Należy do niej wiele roślin z różnych rodzin. Największe znaczenie w uprawie przydomowej ma sałata głowiasta i szpinak warzywny – te rośliny spotykane są w większości ogródków warzywnych.

Coraz częściej pojawia się także sałata rzymska. Pietruszka naciowa oraz seler naciowy uprawiane są przede wszystkim jako rośliny przyprawowe, gdyż ich spożycie jest niewielkie.

Coraz większą popularność z roku na rok zdobywa szpinak nowozelandzki (Trętwian czterorożny) – z uwagi na bardzo łatwą uprawę na każdej glebie w ogrodzie. Uprawa szczawiu zwyczajnego jest bardzo rzadka. Znacznie częściej szczaw zbiera się z pobliskiej łąki.

Częścią jadalną warzyw liściowych są liście.

Jakie rośliny zaliczamy do warzyw liściowych

Są to przede wszystkim rośliny z rodziny złożonych (Compositae):

• sałata głowiasta (Lactuca sativa var. capitata),
• sałata rzymska (Lactuca sativa),
• sałata łodygowa (Lactuca sativa var. augustana),
• cykoria sałatowa (Cichorium intybus),
• cykoria endywia (Cichorium endivia).
  
  

Są to również rośliny z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae):

• pietruszka naciowa (Petroselinum sativum),
• koper włoski (fenkuł) (Foeniculum capillaceum),
• seler zwyczajny odmiana naciowa (Apium graveolens var. dulce),
  
  

oraz innych rodzin:

• szczaw zwyczajny (Rheum rhabarbarum) – rodzina rdestowate (Polygonaceae),
• roszponka (Valerianella locusta) – rodzina kozłkowatych (Valerianaceae),
• szpinak nowozelandzki (Tetragonia tetragonioides) – rodzina pryszczyrnicowate (Aizoacea),
• szpinak warzywny (Spinacia oleracea) – rodzina komosowate (Chenopodiaceae).
  
  

Wymagania warzyw liściowych

Wymagania cieplne

Warzywa liściowe nie potrzebują dużo ciepła. Znoszą spadki temperatur nawet do -5°C. Optymalna temperatura do wzrostu to 12-14°C. Jednak należy mieć na uwadze, że długotrwałe spadki temperatury mogą powodować rozluźnienie główek sałaty i zniekształcenie liści.

Wymagania świetlne

Słońce jest bardzo istotne dla tych roślin. Warzywa liściowe są roślinami dnia długiego i muszą wytwarzać dużą masę zielonych liści. W przypadku zacienienia, liście szybko stają się długie i jasnozielone, a główki rozluźnione.

Wymagania wodne

Wymagania wodne tych warzyw są wysokie, gdyż rośliny te maja płytki system korzeniowy i tworzą dużą masę zielonych liści. Należy pamiętać o regularnym podlewaniu, tak aby gleba była stale lekko wilgotna. Niedobory wody wpływają na twardnienie blaszek liściowych oraz utratę ich walorów smakowych.

Wymagania pokarmowe

Dobre wyniki w uprawie warzyw liściowych można uzyskać na glebach zasobnych w składniki pokarmowe, wilgotnych oraz przepuszczalnych, z dużą ilością materii organicznej. Liście wymagają do prawidłowego wzrostu przede wszystkim azotu, jednak wysoki poziom nawożenia tym pierwiastkiem przyczynia się do obniżenia ich zdrowotności – w wyniku gromadzenia się azotanów. Szczególnie dużo azotanów gromadzą sałata, szpinak i seler liściowy, dlatego też nawożenie azotem powinno być racjonalne.

Płodozmian dla warzyw liściowych

Warzywa liściowe z reguły nie są traktowane jako główny zbiór. Mają krótki okres wegetacji, więc z powodzeniem można je uprawiać jako przedplony dla pomidorów, ogórków, późnych odmian roślin kapustnych lub poplon po ziemniakach, cebuli zwyczajnej, porze, fasoli karłowej lub wczesnych odmianach roślin kapustnych. Można je także uprawiać współrzędnie z innymi gatunkami warzyw.

Warzywa liściowe: z siewu czy z rozsady?

Ze względu na krótki okres wegetacji warzyw liściowych oraz ich wytrzymałość na okresowe spadki temperatur, rośliny te uprawia się głównie z siewu bezpośrednio do gruntu. Nasiona warzyw najlepiej kupować na przełomie stycznia i lutego. W tym czasie w większości supermarketów typu Dom&Ogród rozpoczyna się sezon na nasiona. Centra ogrodnicze po zimowym odpoczynku wznawiają swoją działalność już w marcu.

Nasiona powinny być szczelnie zapakowane w torebki, na których poza nazwą gatunku i odmiany znajdują się informacje o terminie wysiewu, wielkości rośliny, pielęgnacji i terminie zbioru.

► W przypadku sałaty, można ją przyspieszyć przygotowując rozsadę w warunkach domowych już w lutym lub marcu. Całkowity czas produkcji rozsady trwa 5 tygodni. W tym czasie sałacie należy zapewnić wysoka wilgotność oraz stałą temperaturę około 16-18°C. Na miejsce stałe rozsadę można wysadzać już w kwietniu.

Pielęgnacja warzyw liściowych

Ze względu na płytki system korzeniowy warzywa liściowe wymagają częstej pielęgnacji – przede wszystkim podlewania i nawożenia. Należy także odchwaszczać grządki, gdyż szybko rosnące chwasty będą zabierać warzywom wodę z podłoża.

Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcie tytułowe: PMAnguita/Pixabay