Pożyteczne owady w ogrodzie | Jak je zwabić? Jak o nie dbać?

Owady są pożyteczne!

Owady, insekty (Insecta) to gromada stawonogów i zarazem najliczniejsza grupa zwierząt! Występują we wszystkich środowiskach lądowych, a wtórnie przystosowały się też do środowiska wodnego. Były pierwszymi zwierzętami, które posiadły umiejętność aktywnego lotu. Rozmiary ciała owadów wahają się od 0,25 mm do ponad 350 mm. W Polsce do najliczniej reprezentowanych rzędów owadów należą motyle, chrząszcze, błonkówki i muchówki. Owady mają olbrzymie znaczenie w przyrodzie, są wśród nich owady zarówno pożyteczne, jak i szkodniki. Warto tutaj nadmienić, że pająki nie są owadami! Pająki (Araneae) należą do gromady pajęczaków (Arachnida).

Każdy ogród jest pełen owadów, mimo że nie zawsze zdajemy sobie sprawę z ich obecności. Warto zdobyć chociaż minimum informacji o owadach zamieszkujących nasze ogrody, gdyż wiele z nich jest naszymi małymi sprzymierzeńcami. Mają one olbrzymie znaczenie w przyrodzie – są wśród nich nie tylko szkodniki, ale także owady pożyteczne, takie jak drapieżniki i zapylacze.

Jak dbać o pożyteczne owady w ogrodzie?

• Owady nie pojawią się w naszym ogrodzie, jeśli będzie przesadnie wypielęgnowany – golfowa murawa i żywopłot z iglaków nie stanowią zachęty dla owadów. Posadź w swoim ogrodzie różnorodne rośliny kwitnące – będą one wabić owady, stanowić dla nich pokarm oraz schronienie. Doskonale sprawdzają się tu nagietki, kosmosy, cynie i aksamitki, oraz kwitnące drzewa, krzewy, byliny i warzywa.
• Na skraju ogrodu pozostaw dzikie rośliny – chwasty sprzyjają naturalnej równowadze i bioróżnorodności.
• Zapewnij owadom miejsca do rozmnażania i schronienia, w postaci wiązek grubej słomy długości ołówka zawieszonych w półcienistym miejscu, lub doniczek wypełnionych pakułami lub wiórami, zawieszonych na krzewach do góry dnem.
• Nie niszcz gniazd owadów pożytecznych ani pajęczyn w ogrodzie – zapewnij miejsca, gdzie mogą powstawać!

Ogranicz stosowanie chemicznych środków ochrony roślin - wiele z nich jest toksycznych także dla pożytecznych owadów. Wybierając środek chemiczny zwracaj uwagę na jego toksyczność dla pszczół, wybierając najmniej toksyczny. Środki ochrony roślin stosuj zgodnie z etykietą - instrukcją stosowania. Jeśli pożyteczne owady (np. złotooki) są uciążliwe w domu, zamontuj moskitiery w oknach zamiast użycia środka owadobójczego.

Mali sprzymierzeńcy, czyli pożyteczna rola owadów w ogrodzie

Zarówno w naturze, jak i w naszym ogrodzie owady pełnią różne pożyteczne funkcje. Dzięki owadom zapylającym będziemy cieszyć się wieloma kwiatami i owocami, a owady drapieżne bez trudu uporają się ze szkodnikami naszych roślin.

Owady drapieżne mają naprawdę znaczący udział w walce ze szkodnikami, ograniczając ich populację, ale obie grupy tych owadów są potrzebne, aby zachować równowagę w środowisku naturalnym.

Musimy się nauczyć żyć z owadami w ogrodzie oraz odróżnić te pożyteczne od szkodników. Równowaga w środowisku i dbanie o owady to jeden z najważniejszych czynników, dzięki któremu stworzymy piękny i zdrowy ogród!

Na skraju ogrodu pozostaw dzikie rośliny – chwasty sprzyjają naturalnej równowadze i bioróżnorodności. Zapewnij owadom miejsca do rozmnażania i schronienia, w postaci wiązek grubej słomy długości ołówka zawieszonych w półcienistym miejscu, lub doniczek wypełnionych pakułami lub wiórami, zawieszonych na krzewach do góry dnem. Nie niszcz gniazd owadów pożytecznych ani pajęczyn w ogrodzie - zapewnij miejsca, gdzie mogą powstawać.

Owady drapieżne – mini agencja ochrony roślin

Niestety w naszych ogrodach szkodniki mają większe pole do popisu niż w naturalnych środowiskach. Stwarzamy dla nich prawdziwy raj, z praktycznie nieograniczoną ilością pożywienia. Z pomocą mogą nam przyjść owady drapieżne, takie jak biedronki, biegaczowate, ważki, złotooki, mrówki oraz pająki – zazwyczaj nie zdajemy sobie sprawy, że w ogrodzie mamy tysiące tych małych ochroniarzy.

• Biedronki oraz ich larwy żywią się głównie mszycami i czerwcami. Jedna larwa biedronki w ciągu swego rozwoju zjada około 600 mszyc. Najczęściej w ogrodzie można zobaczyć biedronki siedmiokropki, a nieco rzadziej biedronki dwukropki.
• Biegaczowate to drapieżne chrząszcze. Zjadają owady i ich larwy, a także dżdżownice i ślimaki. Żerują w nocy, w dzień chronią się w ściółce, między butwiejącymi liśćmi, pod kamieniami.
• Ważki można spotkać nad oczkiem wodnym. Dorosłe ważki i ich larwy są drapieżne - żywią się owadami i organizmami wodnymi - m.in. larwami komarów.
• Złotooki zjadają wiele szkodników, przede wszystkim mszyce, czerwce, miodówki, przędziorki oraz zwójki,
• Pająki nie są niebezpieczne, choć ich ugryzienie może zaboleć. Żywią się owadami, zastawiają sieci, pułapki lub skaczą na ofiary z ukrycia.
• Pożyteczne mrówki jeśli występują w dużych skupiskach bywają niechcianymi gośćmi w ogrodzie. Warto jednak pamiętać, że mrówki w ogrodzie to owady pożyteczne

Pszczoły i trzmiele – niezbędne owady zapylające

Największą grupą owadów zapylających kwiaty w ogrodzie są owady pszczołowate. Oprócz znanej pszczoły miodnej kwiaty w ogrodzie zapylane są także przez dzikie pszczoły – nie żyją w rojach i nie tworzą miodu. Najczęściej spotykane dzikie pszczoły to murarka ogrodowa, lepiarka wiosenna i pszczoła samotka.

Mimo że pszczoły zapylają większość roślin, to jednak nie mają dostępu do wszystkich kwiatów, np. do gatunków o długich rurkowatych kielichach. Odwiedzają je za to trzmiele. W Polsce żyje około 30 gatunków trzmieli, najbardziej znanymi krajowymi przedstawicielami są m.in. trzmiel ziemny o białym końcu odwłoka, gnieżdżący się w ziemi, często w norach gryzoni, oraz trzmiel kamiennik, zakładający gniazda pod kamieniami lub w ziemi. W Polsce wszystkie gatunki trzmieli objęte są całkowitą ochroną gatunkową.

Dlaczego kwiaty są potrzebne owadom?  

Kwiaty dla owadów to źródło pełnowartościowego pożywienia – korzystają one zarówno z nektaru, jak i z pyłku, a latając od kwiatka do kwiatka, zapylają je. Dzięki temu z kwiatów mogą rozwinąć się owoce, a więc owady zapewniają obfite plony i umożliwiają roślinom rozmnażanie się.

Nektar to roztwór cukrów i jako taki jest pokarmem, który dostarcza owadom dużej dawki energii, to dlatego osłabionym owadom pożytecznym można podać roztwór wody i cukru, dostarczając im niezbędnej energii. Natomiast pyłek to pokarm bogaty w białko, które jest niezbędne do prawidłowego rozwoju i utrzymania owadów w dobrej kondycji.   

Jak kwiaty wabią owady?   

Owady potrzebują nektaru i pyłku z kwiatów, a rośliny chcą przyciągnąć owady, aby kwiaty zostały zapylone. W tym celu rośliny wykształciły wielobarwne kwiaty i przyjemnym zapachu, który przyciąga owady do źródła pożywienia.

To dlatego owady również te pożyteczne wybierają kwiaty barwne, pstrokate i mocno kolorowe, które mocno odznaczają się wśród zieleni trawy i liści. Co więcej, dla owadów równie ważny jest kształt kwiatów, który umożliwia pobranie pokarmu. Motyle szczególnie chętnie przylatują do kwiatów, w których nektar jest głęboko ukryty, a kwiaty są białe lub jaskrawe.

Pszczoły, które są najważniejszymi zapylaczami, nie mają preferencji, co do kolorów, zapachów, czy form i lecą do praktycznie wszystkich kwiatów, które odznaczają się od zieleni. Z kolei muchówki, które pomagają zwalczać larwy wielu szkodników, najchętniej przylatują do kwiatów o delikatnym kolorze i prostej budowie (np. kocimiętka, tymianek, mięta). 

Jakie kwiaty posadzić w ogrodzie, by zwabić owady?   

Wybierając rośliny do ogrodu, należy zapewnić dużą bioróżnorodność, gdyż większa różnorodność roślin zwiększa szansę na to, że owady pożyteczne zawitają do ogrodu. Na szczególną uwagę zasługują: aksamitki, wrzosy, cynie, maciejki, chabry, astry, lilaki, nawłocie, róże, hortensje, azalie, pierwiosnki i heliotropy, które mają kolory i zapachy atrakcyjne dla owadów.

Motyle szczególnie lubią budleje, lawendę i dalię. Z kolei liatra kłosowa i rudbekia są bogate w nektar i pyłek, zapewniając owadom duże ilości pożywienia.

Warto wybierać te rośliny nie tylko ze względu na to, że są atrakcyjne dla owadów, ale też dlatego, że pięknie się prezentują i mają wyjątkowe walory dekoracyjne. Owady lubią również niektóre zioła, a szczególnie: mniszki lekarskie, tymianek, szałwię, pokrzywę, miętę pieprzową i cząber. Wśród roślin jadalnych szczególnie atrakcyjne dla owadów są: malina, porzeczka, agrest, jabłoń i borówka amerykańska.

Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcie tytułowe: Starover64 / Depositphotos, zdjęcia: Pixabay, Freeimages