Cząber ogrodowy (Satureja hortensis)

Cząber ogrodowy (Satureja hortensis) znany jest również pod nazwami cząberek, pieprzyk, fasolowe ziele, należy do rodziny jasnotowatych, wargowych (Lamiaceae). W naturze można go spotkać w południowej Europie, m.in. na Bałkanach. Jego uprawy znajdziemy w wielu regionach świata.

To roślina jednoroczna (jest czasem mylony z cząbrem zimowym, który jest byliną). Dorasta do wysokości 40-60 cm i mniej więcej takiej samej szerokości. Łodyga jest wzniesiona, silnie rozgałęziona i gęsto ulistniona. Może być czerwono nabiegła. Liście są małe, bezogonkowe, lancetowate, całobrzegie, zaostrzone. Na blaszkach liściowych widać gruczoły olejkowe. W kątach liści wyrasta duża ilość krótkopędów, zwiększających zieloną masę rośliny. Cała roślina ma mocny, korzenny, ostry zapach.

Cząber ogrodowy kwitnie od lipca do sierpnia lub września. Kwiaty są dwuwargowe, małe, zebrane po 2-5 w charakterystyczne nibyokółki, zebrane w jedną stronę (jednostronne kłosy). Mogą być białe, różowe lub lekko liliowe. Są miododajne. Owocem jest rozłupnia.

Wymagania i uprawa

W uprawie znane są dwie formy cząbru – odmiana niemiecka, dorastająca do 60 cm, skąpo ulistniona, o małej liczbie kwiatów i odmiana francuska – dorastająca do 45 cm, silnie rozkrzewiona, obficie ulistniona, o dużej liczbie kwiatów.

Roślina najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i ciepłych. Preferuje podłoże żyzne, próchnicze, przepuszczalne, o pH obojętnym do lekko kwaśnego. Bardzo dobrze znosi suszę. Jest bardzo wrażliwa na mróz.

Cząber ogrodowy wymaga umiarkowanego podlewania i bardzo dobrze reaguje na nawozy organiczne. Ważne jest systematyczne odchwaszczanie, ponieważ w początkowym okresie wzrostu cząber wolno rośnie i jest łatwo zagłuszany przez szybciej rosnące rośliny.

Roślinę rozmnaża się przez wysiew nasion. Rozsadę zakłada się wczesną wiosną i przesadza po wiosennych przymrozkach.

Surowcem pozyskiwanym z cząbru jest ziele. Jego zbiór przeprowadza się na początku kwitnienia, ścinając roślinę aż do 5 cm nad ziemią.

Zastosowanie

Cząber ogrodowy doskonale nadaje się do upraw doniczkowych, do ogrodu, na taras czy też balkon. Może być wypełnieniem rabat zielnych i jednym z gatunków w aranżacjach w stylu śródziemnomorskim.

Cząber ogrodowy jest obecnie uprawiany w wielu krajach i ceniony głównie jako przyprawa. Świeży i suszony cząber dodaje się do wszelkich dań smażonych, mięsnych, zup i sosów. Jest czasem składnikiem zalew do kwaszenia. Ma pieprzny, korzenny smak, ale długo gotowany może stać się gorzki (dlatego dodaje się go pod koniec gotowania).

Jeśli chodzi o działanie lecznicze, cząber jest przeciwzapalny, ściągający, moczopędny i ściągający. Napary z cząbru pomagają np. na trawienie, regulują pracę jelit (przy wzdęciach) ale też działają przeciwbiegunkowo. Uwaga! – cząbru nie powinny stosować osoby z różnymi dolegliwościami, m.in. z chorobami nerek.

Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Karelj/CC BY-SA 3.0/Link, 

Zobacz, jakie nasiona ziół możesz znaleźć w naszym sklepie online