Papryka (Capsicum)

Papryka (Capsicum) nazywana pieprzowcem, to rodzaj roślin wieloletnich lub jednorocznych należących do rodziny psiankowatych (Solanaceae). Do papryk zalicza się 20-27 gatunków, które w środowisku naturalnym występują głównie w Ameryce Południowej i Środkowej. Typowym przedstawicielem rodzaju jest gatunek papryka roczna (Capsicum annum), która jako warzywo jest uprawiana niemal na całym świecie.

Wygląd papryki

Papryka może dorastać do 25-125 cm wysokości. Posiada pokrój wzniesiony, a jej łodyga jest mocno rozgałęziona, prosta, cylindryczna, żeberkowana, u nasady drewniejąca. Liście papryki są średniej wielkości, długoogonkowe, lancetowate lub jajowate, ostro zakończone i gładkie (rzadko delikatnie owłosiona). Na łodydze są ustawione naprzemianlegle.

W Polsce papryka kwitnie wiosną. Wytwarza dzwonkowate kwiaty, które wyrastają po 1-3 w kątach liści. Są małe, dzwonkowate, kielichowate, z zaostrzonymi ząbkami (przez co wydają się być gwiazdkowate szczególnie, gdy są w pełni rozwarte). Mogą mieć kolor biały, kremowy, żółty lub fioletowy.

Jadalne owoce – jagody, powszechnie nazywamy po prostu paprykami. Są puste w środku (posiadają 2-4 komory) i mogą być różnych wielkości oraz kształtów zależnie od odmiany. Kolor owoców zmienia się wraz z dojrzewaniem – u typowej papryki rocznej, ostatecznie ma kolor czerwony. Zależnie od odmiany owoce mogą być słodkie i mniej lub bardziej ostre (za ostry smak papryk odpowiada związek kapsaicyna).

Wymagania i uprawa papryki

Uprawa papryki w ogrodzie jest dość wymagająca. Najlepiej rośnie na słonecznych, ciepłych stanowiskach – jest wymagającą, ciepłolubną rośliną dnia długiego. Optymalne są żyzne, próchniczne gleby o lekko kwaśnym odczynie.

Paprykę rozmnaża się przez wysiew nasion na rozsady. Uprawia się ją w szklarniach lub tunelach foliowych (roślina jest bowiem wrażliwa na chłody, a nasiona potrzebują wysokiej temperatury do kiełkowania). Paprykę wysadza się do gruntu, gdy minie zagrożenie ostatnimi wiosennymi przymrozkami, czyli po 15 maja. Sadzi się ją obok warzyw takich jak

Pielęgnacja papryki

Gatunek ten ma duże wymagania wodne, szczególnie w okresie kwitnienia i zawiązywania owoców, dlatego paprykę należy systematycznie podlewać.

W uprawie papryki bardzo istotne jest jej nawożenie – dostarczenie azotu, wapnia i magnezu. Dobrze reaguje na ściółkowanie. Innymi ważnymi zabiegami pielęgnacyjnymi są odchwaszczanie, nawadnianie i ochrona przed chorobami oraz szkodnikami.

Szkodniki i choroby papryki

Do najważniejszych chorób zaliczają się szara pleśń i sucha zgnilizna wierzchołków owoców a ze szkodników trzeba uważać na zmienniki, mszyce i wciornastki.

W uprawie papryki istotne jest odpowiednie zmianowanie – np. nie powinna być uprawiana po pomidorach.

Zastosowanie papryki

Niektóre miniaturowe odmiany papryki uprawia się w donicach i w pomieszczeniach jako rośliny ozdobne. Są wtedy nazywane paprykami ozdobnymi. Jako warzywa, papryki w Polsce uprawia się głównie w szklarniach i pod osłonami, rzadziej w gruncie i donicach.

Owoce papryki to bogate źródło błonnika, witaminy C (największa zawartość z "krajowych" warzyw), prowitaminy A (karoten) i E oraz soli mineralnych (Mg, Fe). Warzywo znalazło uznanie w wielu kuchniach świata, w tym w polskiej. Jest używane zarówno jako składnik potraw jak i pikantna przyprawa.

Ostrość papryk wynika z obecności kapsaicyny – związek ten wykazuje mocne działanie bakteriobójcze i drażniące. To drugie sprawia, że produkty zawierające kapsaicynę powodują zwiększone wydzielanie soków żołądkowych (lepsze trawienie), rozgrzewające (stosowane w formie plastrów na skórę; ekstrakty ostrej papryki wchodzą w skład leków na odmrożenia), a co za tym idzie rozluźniające.

Zobacz, jakie nasiona papryki możesz kupić w naszym sklepie online

Odmiany papryki

Paprykę roczną dzieli się na dwie formy: paprykę słodką oraz ostrą, wśród których występuje wiele odmian.

• Bell – słodka (najpopularniejsza), może być żółta, pomarańczowa, zielona, brązowa lub czerwona
• Anaheim – ostra, barwa od czerwonej po jasnozieloną, cienka skórka
• Cherry – słodka, okrągła, jasnoczerwona
• Habanero – okrągła, intensywnie czerwona, żółta lub pomarańczowa; jej owoce należą do najbardziej ostrych w smaku ze wszystkich znanych papryk!
• Jalapeno – bardzo ostra, dojrzałe okazy są dużo słodsze od niedojrzałych; suszone stają się ostrzejsze w smaku i nazywane chipotle
  
  

Warto tutaj wspomnieć o papryce chili – nazwą tą określa się niektóre odmiany, kultywary i mieszańce papryki o bardzo ostrym smaku. Owoce te są czasem nazywane czuszkami lub po prostu chili.

Ciekawostki o papryce

Papryka trafiła do Europy na krótko po odkryciu Ameryki (na początku XVI wieku). Jako pierwsi zaczęli ją uprawiać Hiszpanie, ale dopiero w XIX w. papryka zyskała pełnoprawną rangę warzywa (początkowo uprawiano ją jako roślinę leczniczą).

Dla Indian Ameryki Środkowej i Południowej papryka była równie istotna jak dla Europejczyków sól (było to ich "czerwone złoto").

Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Alexander Fox, Sandeep Handa, Jarosik, vivianpalomastos/Pixabay, Harvey Barrison/Flickr

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!