Zakładanie sadu: krok po kroku | Podpowiadamy, jak uniknąć błędów!

W artykule skupimy się na drzewkach owocowych, które najczęściej spotkamy w polskich ogrodach:

• jabłoń domowa (Malus domestica),
• grusza pospolita (Pyrus comunis),
• wiśnia pospolita (Prunus cerasus),
• czereśnia (Prunus avium),
• śliwa domowa (Prunus domestica),
• brzoskwinia zwyczajna (Prunus persica),
• morela zwyczajna (Prunus armeniaca).
  
  

Własny sad w przydomowym ogrodzie | Od czego zacząć?

Poznaj wymagania drzew owocowych

Do zakładania sadu przydomowego najlepsze są lekkie gleby gliniaste i gliniasto-piaszczyste. Muszą one być wystarczająco luźne, aby korzenie mogły swobodne się rozrastać. Powinny być żyzne i zasobne w wodę. Do uprawy drzewek owocowych nie nadają się gleby podmokłe, kamieniste i żwirowe.

Dla większości gatunków optymalny jest odczyn gleby zbliżony do obojętnego lub lekko kwaśnego (jabłonie, grusze). Nie istnieje gleba idealna dla wszystkich drzew owocowych. Każdy gatunek ma jednak własne wymagania!

Drzewka owocowe najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych. Odpowiednie nasłonecznienie jest konieczne do osiągnięcia optymalnej wielkości i wybarwienia owoców.

Należy unikać terenów o wysokim poziomie wód gruntowych.

Niekorzystne są obniżenia terenu, gdyż sprzyjają tworzeniu się zastoisk mrozowych. Zimne powietrze jak woda spływa po zboczu na dno i tam się zatrzymuje – jest do szczególnie złe w przypadku uprawy brzoskwiń i moreli (drzewek ciepłolubnych).

Fot. Michael Strobel/Pixabay

Przygotuj odpowiednio glebę pod przyszły sad

Bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie stanowiska pod przyszły sad przydomowy. Rok przed planowanym posadzeniem drzew owocowych glebę należy odchwaścić oraz doprowadzić do jej odpowiedniego odczynu i struktury. Należy ją także użyźnić nawozami mineralnymi, organicznymi lub zielonymi.

Niektóre przedplony zastosowane przed założeniem sadu pozwalają skutecznie ograniczyć występowanie szkodników. Przedplon z gorczycy białej i rzepaku ogranicza występowanie nicieni. Stanowiska obsiane gorczycą unikane są przez dłuższy czas przez nornice, myszy oraz ślimaki.

Na co zwrócić uwagę kupując rośliny do sadu?

Drzewka owocowe do przydomowego sadu należy kupować tylko w certyfikowanych szkółkach i w zaufanych centrach ogrodniczych. Daje nam to pewność że drzewka są zdrowe. Uzyskamy także fachową poradę dotyczącą sadzenia i pielęgnacji naszego przyszłego sadu.

Kupujemy drzewko jednoroczne – okulant, bez pędów bocznych lub dwuletnie z pędami bocznymi, które na wiosnę możemy zacząć formować w koronę. Często można spotkać drzewka owocowe z korzeniami w siatce z ziemią. Siatka ta jest biodegradowalna – oznacza to, że rozłoży się ona po ok. 3 latach.

Najczęściej spotykanym materiałem do nasadzeń są drzewka owocowe z odkrytym systemem korzeniowym. Korzenie nie mogą być wyłamane lub nadmiernie skrócone. Powinny być elastyczne, jasne, bez ciemnych plamek – objawów przemarznięcia lub choroby.

Kiedy sadzić drzewa owocowe w sadzie?

Najlepszym okresem na sadzenie większości drzew owocowych jest jesień (od pierwszych dni października do pierwszych przymrozków). Przed nastaniem zimy drzewka zdążą zregenerować uszkodzony system korzeniowy.

Gatunki wrażliwe na mrozy (brzoskwinie i morele) sadzimy na wiosnę.

Drzewka owocowe wysadzone jesienią zabezpieczamy przed przymrozkami – usypujemy wokół pnia kopczyk z ziemi, a pozostałą część pnia obwiązujemy osłonką lub zabezpieczamy słomą.

Fot. pasja1000/Pixabay

Które drzewka w sadzie potrzebują zapylacza?

Bardzo ważne jest poznanie typu zapylania kwiatów poszczególnych gatunków drzewek owocowych. Warto zasięgnąć rady doradcy w centrum ogrodniczym, o tym które odmiany są samopylne, a które muszą być sadzone z innymi drzewkami jako zapylaczami.

• Rośliny samopylne są w brzoskwinie i morele oraz większość wiśni.
• Rośliny obcopylne wymagają do zapylenia pyłku innej odmiany. Należą do nich przede wszystkim jabłonie, grusze, czereśnie oraz  większość śliw. 
  
  

Jak posadzić drzewka owocowe w sadzie? Krok po kroku

1. Wyznaczamy miejsca na drzewa – linie, w których będziemy sadzić rośliny. Na małych obszarach używa się sznurków naciągniętych na paliki, które wbija się w ziemię.

2. Odległości jakie powinniśmy zachować między drzewkami w rzędach są zależne od gatunku (tabela poniżej).

3. Drzewka owocowe sadzimy do dołków o głębokości ok. 30-40 cm i szerokości ok. 40-50 cm – takie wymiary umożliwiają swobodne rozłożenie korzeni w dołku (można przycinać niektóre, dłuższe korzenie).

4. Drzewka należy sadzić nieco głębiej niż rosły w szkółce (na glebie lekkiej nawet do 10 cm), a miejsce okulizacji powinno znaleźć się ponad powierzchnią gleby.

5. Jeśli konieczne jest palikowanie drzewa (dokładniejszy opis w dalszej części artykułu) dobrze zrobić to właśnie teraz.

6. Po posadzeniu, ale przed uzupełnieniem gleby w dołku rośliny należy porządnie podlać (5-10 litrów wody).

7. Po wsiąknięciu wody należy dosypać odpowiednią ilość gleby.

8. Na konie ziemię dookoła drzewka dokładnie udeptać.

9. Warto uformować z ziemi swoistą misę, która będzie ułatwiać podlewanie rośliny.

10. Na koniec przycinamy gałązki drzewka (więcej o cięciu w dalszej części artykułu)

Fot. Photozirka/Depositphotos

Przytnij drzewka owocowe po posadzeniu

Drzewek owocowych jednorocznych lub dwuletnich przed sadzeniem nie przycinamy. Robimy to dopiero wiosną, w pierwszym roku po posadzeniu (cięcie formujące). 

• Drzewka nie posiadające rozgałęzień należy przyciąć na wys. od 70 do 90 cm (zależnie od grubości pnia).
  
  
• Drzewkom posiadającym rozgałęzioną koronkę (składającą się z pędu głównego – przewodnika i kilku pędów bocznych) należy:
  • wycinamy wszystkie gałęzie, które wyrastają do 50 cm od ziemi,
  • zostawiamy do 5 pędów bocznych,
  • przycinamy wszystkie dłuższe (gałęzie powinny mieć ok 40 cm lub mniej),
  • przewodnik powinien być nie dłuższy niż ok. 40 cm od ostatniego pędu.
    
    
• Ważne jest, aby pędy boczne tworzyły szerokie kąty z przewodnikiem, gdyż tylko wtedy nie będą się wyłamywać. W tym celu krótsze pędy długości 15-20 cm odginamy, dłuższe zaś przyginamy i przywiązujemy do kołków wbitych w ziemię obok drzewka.
  
  
• Większe rany po cięciu należy zabezpieczyć fungicydem, który zapobiega porażaniu drzewa przez choroby grzybowe i bakteryjne.
  
  

Nie zapomnij o podporach dla młodych drzewek i ogrodzeniu sadu

Palikowanie drzewek owocowych polega na przywiązaniu pnia drzewka do trzech prostych palików wbitych w ziemię w odległości 40-50 cm od drzewka.

• Pień należy przywiązać do palików dopiero kilka dni po posadzeniu.
• Nie można zaciskać mocno wiązań, aby sznurki nie wrastały w rosnącą roślinę.
• Paliki i odciągi powinny podpierać drzewko przez co najmniej 3 sezony. W tym czasie system korzeniowy drzewka rozrośnie się na tyle, aby zapewnić mu stabilność.
  
  

Ogrodzenie jest niezbędnym elementem sadu! Chroni nie tylko przed "amatorami cudzych owoców", ale przede wszystkim przed zwierzyną leśną, która często w okresie zimowym podgryza korę drzew.

Uważaj na "zmęczenie gleby" w sadzie

Często nowy sad zakładany jest na miejscu starego. Może wtedy wystąpić zjawisko zmęczenia gleby – spowodowane obecnością w podłożu szkodliwych nicieni, mikroorganizmów i wydzielin korzeni, co z kolei objawia się to zahamowaniem wzrostu drzew.

Zmęczenie gleby najczęściej obserwuje się przy nasadzeniach jabłoni, grusz i czereśni. Jeśli zaobserwujemy takie objawy należy zastosować zielony nawóz (gorczyca, łubin, facelia).

Dobrze jest również zastosować obfite nawożenie obornikiem. Nie należy usypywać kopczyków z obornika wokół rośliny. Nawóz należy rozsypać i przekopać z ziemią. Jeśli nie posiadamy świeżego obornika, możemy kupić w centrum ogrodniczym obornik granulowany.

Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcie tytułowe: oleksandrberezko/Depositphotos, Marco Roosink/Pixabay