Obuwik (Cypripedium)

Obuwik (Cypripedium) to rodzaj roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Obszar ich występowania jest rozległy i obejmuje Amerykę Północną, Europę oraz Azję. Jeden z gatunków spotykany jest też w Polsce (obuwik pospolity), gdzie na stanowiskach naturalnych objęty jest ścisłą ochroną.

Obuwiki w zależności od gatunku mogą osiągać różne rozmiary (od ok. 20-30 do 60-90 cm wys.). Rośliny tworzą podziemne, poziome kłącza, z których każdego roku wyrastają nadziemne pędy. Rozwijające się na nich liście są duże, szeroko-lancetowate, wydłużone, zielone, siedzące, z wyraźnie widocznym na blaszce unerwieniem (zwykle 2-3), ułożone na pędzie naprzeciwległymi parami.

Obuwiki tworzą duże kwiaty, zbudowane z barwnej, rozdętej warżki, przypominającej pantofelek oraz okalających ją płatków, mających zwykle inny kolor niż warżka. Kwiaty wyrastają na sztywnej, nagiej, wzniesionej łodyżce pojedynczo, rzadziej po kilka. Rośliny kwitną od maja do czerwca, po czym przechodzą w stan spoczynku.

Wymagania i uprawa

Obuwiki są roślinami dość trudnymi w uprawie. W zależności od gatunku mają różne wymagania, choć zwykle oczekują cienistego stanowiska i umiarkowanie wilgotnego, próchniczego, przepuszczalnego podłoża. Niektóre preferują kwaśny odczyn gleby, inne wolą podłoże zasadowe. Obuwiki rosną wolno i nie lubią przesadzania (współpracują z grzybami mikoryzowymi), dlatego warto od razu wybrać dla nich miejsce docelowe.

W zależności od gatunku rośliny mogą mieć różną mrozoodporność.

Rozmnażanie obuwików nie jest łatwe, ale młode egzemplarze posykuje się zwykle z nasion lub przez podział kłączy.

Zastosowanie

Obuwiki to piękne, ale wymagające rośliny, dlatego uprawiane są głównie przez kolekcjonerów. Dobrze wyglądają na cienistych rabatach pod drzewami, gdzie mogą być zestawiane z paprociami, funkiami czy żurawkami. Sprawdzają się też w ogrodach naturalistycznych i leśnych.

Wybrane gatunki

Gatunki możliwe do całorocznej uprawy w gruncie:

• Obuwik pospolity (Cypripedium calceolus) (zdj. 1, 2) – wys. ok. 60 cm, kwiaty duże z rozdętą, żółtą warżką, otoczoną bordowymi płatkami. Zakwitają dopiero kilkuletnie egzemplarze. Preferuje cieniste stanowisko i umiarkowanie wilgotną, wapienną glebę.
• Obuwik kremowy (Cypripedium kentuckiense) (zdj. 3) – wys. ok. 60-90 cm, kwiaty duże z warżką w kremowym kolorze, otoczoną zielono-żółtymi płatkami. Preferuje wilgotne podłoże o lekko kwaśnym odczynie pH.
• Obuwik wielkokwiatowy (Cypripedium macranthos) (zdj. 4) – 50 cm wys., kwiaty duże, czerwone, różowe, białe, czasem z ciemniejszymi żyłkami.
• Obuwik królewski (Cypripedium reginae) – wys. ok. 50-100 cm, kwiaty bardzo duże z rozdęta warżką w ciemnoróżowym kolorze z białymi smugami. Płatki białe. Wymaga chłodnego stanowiska i wilgotnego podłoża, o lekko kwaśnym odczynie pH.

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: gsibergerin, Tatjana Posavec, Martina Schwab, Jürgen Köditz/Pixabay