Rudbekia w ogrodzie | Które wybrać i jak o nie dbać, by pięknie kwitły?

Rudbekie jednoroczne i bylinowe

Podobnie, jak wiele znanych roślin ogrodowych (np. aster, języczka, słonecznik, nagietek, złocień, chaber, szarotka), czy łąkowych (nawłoć, mniszek, krwawnik, ostrożeń), pochodząca z Ameryki Północnej rudbekia należy do licznej rodziny astrowatych (Asteraceae).

Istnieje kilkanaście gatunków rudbekii, a wśród nich zarówno gatunki jednoroczne np. rudbekia owłosiona (Rudbeckia hirta) , czy dwuletnie o dekoracyjnych odmianach (płatki kwiatów dwubarwne – żółto-pomarańczowe lub żółto-brązowe), a także gatunki bylinowe, które częściej uprawiamy w ogrodach, w tym np. dość pospolita rudbekia naga (Rudbeckia laciniata) bez owłosienia na liściach i łodygach oraz inne gatunki ozdobne – rudbekia błyskotliwa (Rudbeckia fulgida), rudbekia okazała (Rudbeckia speciosa), czy rudbekia lśniąca (Rudbeckia nitida) i ich odmiany.

Wyhodowano bardzo wiele odmian, które mogą mieć płatki żółte, pomarańczowe, w odcieniach bieli, czerwieni różu czy dwubarwne.

Zazwyczaj rudbekie, to rośliny o dość sztywnych, wyprostowanych pędach i w zależności od gatunku i odmiany, mogą osiągać od kilkudziesięciu do nawet ponad 2 m wysokości. Liście rudbekii są eliptyczne i często lekko owłosione, przez co wydają się szorstkie w dotyku.

Rudbekie kwitną zwykle od lata do połowy października (do pierwszych przymrozków) i świetnie prezentują się w połączeniu z innymi letnimi i jesiennymi bylinami, czy trawami ozdobnymi na rabatach w stylu swobodnym.

Nawet gatunki jednoroczne rudbekii rosną zwykle przez wiele lat w jednym miejscu, ponieważ co roku same się wysiewają.

Fot.  Courtesy of Proven Winners - www.provenwinners.com, iVerde

1 – Rudbekia 'Sunbeckia Luna', 2 – Rudbekia 'Sunbeckia Carolina', 3 – Rudbekia 'Sunbeckia Paulina', 4 –  rudbekia błyskotliwa (Rudbeckia fulgida), 5 –  Rudbekia 'Goldquelle'

Najbardziej dekoracyjne rudbekie do ogrodu

Wśród gatunków rudbekii traktowanych w naszych ogrodach jako jednoroczne (uprawiane z siewu nasion) lub dwuletnie (samowysiewające się), zdecydowanie najbardziej popularną jest niestety wrażliwa na mróz rudbekia owłosiona (R. hirta). Zwraca uwagę i urzeka efektowymi barwami kwiatów i niezwykłym wyborem wielu odmian ogrodowych.

Zazwyczaj kwiaty rudbekii owłosionej mają prawie czarne środki, które otoczone są intensywnie żółtymi płatkami (np. odmiana 'Indian Summer', 'Sunbeckia Alicia', 'Sunbekia Olivia'), ale w sprzedaży znajdziemy także niewysokie odmiany kwitnące na pomarańczowo czy brązowo-czerwono lub purpurowe (np. odmiana 'Cherry Brandy'). Inne dekoracyjne, popularne odmiany rudbekii należą do grupy 'Smileyz', np. 'Smileyz Brilliant', 'Smileyz Chocolate' (płatki brązowo-bordowe), 'Smileyz Tiger' (płatki żółto-brązowe).

Rudbekia owłosiona kwitnie dość długo – od lipca do połowy października i najlepiej rośnie w pełnym słońcu. Nasiona można wysiewać w ogrodzie wprost do gruntu od połowy maja lub w czerwcu, gdy minie ryzyko wystąpienia wiosennych przymrozków.

Fot. iVerde, Courtesy of Proven Winners - www.provenwinners.com

1 – Rudbekia 'Glodstrum', 2 – rudbekia 'Goldstar'

Najpopularniejsze rudbekie wieloletnie

Jednym z najczęściej spotykanych i uprawianych w ogrodach gatunków bylinowych jest rudbekia błyskotliwa (R. fulgida) i jej dekoracyjne odmiany. Zwykle rośliny te dorastają do około 60-80 cm, mają szorstkie, owłosione liście i pędy oraz ładne, koszyczkowate kwiaty z charakterystycznym ciemnym środkiem (złożonym z drobnych kwiatów rurkowych) i płatkami kwiatów języczkowych w różnych barwach (najczęściej żółtymi).

Podobnie, jak inne rudbekie zakwita w lipcu i kwitnie aż do pierwszych jesiennych przymrozków. Do najpopularniejszych odmian należą `Goldsturm` (duże, żółte kwiaty), `Little Goldstar` (karłowa, zwarta, dorastająca do około 40 cm odmiana o sztywnych pędach i ładnych, żółtych kwiatach języczkowych).

Rudbekia błyskotliwa preferuje stanowisko słoneczne lub półcieniste i potrzebuje przeciętnej, niezbyt mokrej ogrodowej gleby (nie lubi nadmiaru wilgoci). Dość dobrze znosi mróz (nie wymaga okrywania) i suszę, ale w czasie dłuższych okresów letnich upałów należy ją podlewać, aby nie zwiędła.

Innym popularnym gatunkiem wieloletnim jest rudbekia naga (R. laciniata), która występuje też pospolicie w stanie naturalnym na różnych dzikich stanowiskach i jest uważana za gatunek inwazyjny. Rośnie silnie, ma sztywne, wyprostowane pędy, które mogą osiągać nawet ponad 2 m wysokości, ale w ogrodach zwykle uprawiane są niższe, dekoracyjne odmiany. Gatunek ten świetnie nadaje się do ogrodów i na rabaty w stylu wiejskim, czy swobodnym oraz do sadzenia przy ogrodzeniach lub budynkach.

Kwiaty rudbekii nagiej, kwitną od lipca do października i składają się z wyraźnie wypukłych, króciutkich, ciemnych kwiatów rurkowych (tzw. środek kwiatu) oraz otaczających je żółtych kwiatów języczkowych, lekko odgiętych ku dołowi.

Średnica kwiatów rudbekii nagiej może przekraczać 10 cm, przez co są bardzo dekoracyjne. Popularne, ładnie kwitnące, oryginalne i osiągające około 60-80 cm wysokości odmiany to między innymi 'Golden Glow' o dekoracyjnych, pełnych, żółtych koszyczkowatych kwiatach oraz 'Goldquell', która również ma pełne, jasnożółte kwiaty.

Fot. iVerde

Rudbekie różnią się nie tylko kolorem kwiatów, ale też wysokością i pokrojem, dlatego na rabatach mają różne zastosowanie

1 – niska i kompaktowa rudbekia błyskotliwa (Rudbeckia fulgida), 2 – wysoka, kilkupędowa rudbekia wielka (R. maxima)

Niewielkie wymagania rudbekii bylinowych

Oprócz dekoracyjnych kwiatów, najczęściej uprawiane w ogrodach rudbekie bylinowe mają też inną zaletę – mają małe wymagania i są całkowicie odporne na mróz.

• Dadzą sobie radę nawet na przeciętnej, piaszczystej ogrodowej glebie, ale najlepiej kwitną na podłożu lekko kwaśnym, umiarkowanie wilgotnym i zasobnym w próchnicę.
• Rudbekie najlepiej będą się rozrastały i kwitły na stanowiskach słonecznych, ale urosną i będą kwitły też w półcieniu.
• Ponadto, mimo osiąganych rozmiarów, zwykle nie wymagają podpierania, czy palikowania.
• Warto przycinać nieco pędy rudbekii i usuwać przekwitłe kwiaty, dzięki czemu rośliny lepiej się rozkrzewią w kolejnych sezonach i będą dłużej kwitły.
• W czasie mokrych sezonów, z dłuższymi okresami opadów, rudbekie mogą być atakowane przez choroby grzybowe (np. mączniaka prawdziwego) i w takim przypadku warto zastosować oprysk fungicydami.

Podlewanie, nawożenie i rozmnażanie rudbekii

Pielęgnacja rudbekii nie wymaga wiele troski. Oto niezbędne, mało kłopotliwe zabiegi:

• Wiosną oraz szczególnie latem warto regularnie dbać o odpowiednią wilgotność podłoża, aby te urokliwe byliny nie więdły.
• Aby rośliny zdrowo rosły i kwitły podłoże warto także zasilać w próchnicę, a najlepiej osiągnąć to poprzez zasilanie nawozami organicznymi, np. kompostem lub obornikiem, co warto zrobić przed posadzeniem lub siewem rudbekii. Można oczywiście zasilać je odpowiednimi nawozami mineralnymi (np. do roślin kwitnących), pamiętając, aby zakończyć nawożenie z końcem sierpnia, a później ewentualnie stosować już tylko nawozy jesienne (bez azotu).
• Rudbekie bylinowe najlepiej kupić w sklepie ogrodniczym i posadzić rozwinięte sadzonki w ogrodzie albo wysiać nasiona (gatunki jednoroczne jak i wieloletnie), a rozmnażać starsze rośliny można przez podział kęp wiosną.

Tekst Maciej Aleksandrowicz zdjęcie tytułowe 7monarda / AdobeStock, Courtesy of Proven Winners - www.provenwinners.com, iVerde