Żywotnik olbrzymi (Thuja plicata)
Żywotnik olbrzymi (Thuja plicata) to drzewo iglaste z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Naturalnie występuje w wilgotnych, lasach Ameryki Północnej, a jego odmiany ozdobne są chętnie uprawiane w ogrodach całego świata.
Żywotnik olbrzymi na stanowiskach naturalnych rośnie szybko i może osiągać nawet 60-75 m wys., jednak w uprawie jest zwykle o połowę niższy (30 m). Tworzy wzniesiony, pokryty czerwonobrązową, łuszczącą się korą pień, który u nasady jest grubszy niż w górnej części. Drzewo tworzy też gęstą, szerokostożkową koronę z wyraźnie zaznaczonym, szpiczastym wierzchołkiem, złożoną z płaskich, ułożonych wachlarzowato i niemal poziomo gałązek. Mniejsze pędy układają się po lewej i prawej stronie większych równomiernie i na końcach lekko przewieszają się w dół.
Gatunek rozwija też dwa rodzaje zimozielonych, łuskowatych igieł. Na pędach bocznych łuski są spłaszczone, tępo zakończone, krótkie i ściśle przylegające do pędu, natomiast na pędach głównych są luźno rozmieszczone, odstające, dłuższe i ostro zakończone. U gatunku igły od góry są błyszczące i ciemnozielone, a od dołu matowe i jaśniejsze, z wyraźnym, jasnym rysunkiem i woskowatym nalotem. Igły po potarciu wydzielają intensywny, żywiczny zapach. Przed zimą nie zmieniają barwy na brązową.
Żywotnik zachodni jest rośliną jednopienną, rozdzielnopłciową. Zakwita wiosną, wydając drobne, jajowate kwiaty męskie i nieco większe, żółtozielone, szyszkowate kwiaty żeńskie. Po przekwitnieniu kwiaty żeńskie przekształcają się w wydłużone, zielone, szyszkowate owocostany, które po dojrzeniu brązowieją.
Żywotnik olbrzymi rozwija mocny, głęboki i rozbudowany system korzeniowy, który dobrze stabilizuje go w gruncie.
Wymagania i uprawa
Żywotnik olbrzymi w uprawie preferuje słoneczne lub półcieniste stanowiska i żyzne, stale wilgotne, a nawet podmokłe gleby. Bardzo lubi też podwyższoną wilgotność powietrza. Lepiej niż żywotnik zachodni znosi przejściową suszę, która jednak może niekorzystnie odbić się na jego wyglądzie (pędy i igły mogą brązowieć).
Żywotnik olbrzymi jest natomiast nieco mniej mrozoodporny niż żywotnik zachodni (do ok. -18/-20°C). Na mrozy szczególnie wrażliwe są młode egzemplarze, które w surowe zimy mogą częściowo przemarzać, dlatego przez pierwszych kilka lat po posadzeniu, warto osłaniać je na zimę np. włókniną.
Jako gatunek żywotnik może być rozmnażany przez wysiew nasion, sadzonki pędowe lub odkłady (dolne gałęzie po zetknięciu z ziemią łatwo się ukorzeniają), ale jego odmiany ozdobne rozmnaża się wyłącznie przez sadzonki pędowe lub odkłady.
Zastosowanie
Żywotnik olbrzymi może mieć w ogrodzie wiele zastosowań. Gatunek uprawiany jest rzadko, gdyż ze względu na swoje rozmiary nadaje się tylko do dużych ogrodów i parków, jednak jego odmiany doskonale sprawdzają się w ogrodach jako rośliny ozdobne. Wyższe znakomicie nadają się na żywopłoty, gdyż szybko rosną, nie zmieniają na zimę barwy igieł i dobrze znoszą ciecie.
Niższe mogą być wspaniałym elementem kompozycji rabatowych, gdyż dobrze wygadają w towarzystwie innych krzewów iglastych i krzewów liściastych oraz bylin. Dobrze też prezentują się w pobliżu oczka wodnego. Średniej wysokości odmiany mogą być pięknymi drzewami soliterowymi na tle trawnika lub ogrodzenia.
Wybrane odmiany
- 'Whipcord' – pędy zielone, zwisające, „sznurkowate”, wys. ok. 0,5-1 m
- 'Kórnik' – pędy wzniesione, wiosenne przyrosty żółte, podwyższona mrozoodporność, wys. ok. 8-10 m
- 'Goldy' – igły żółte, pokrój gęsty, stożkowaty, podwyższona mrozoodporność, wys. ok. 5 m
- 'Zebrina' – pokrój stożkowy, łuski zielone z żółtymi, nieregularnymi przebarwieniami, wys. ok. 10 m
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: iVerde
TEMATY NA CZASIE 
Komentarze