Piżmian jadalny / Okra (Abelmoschus esculentus)

Piżmian jadalny (Abelmoschus esculentus) nazywany też okrą lub ketmią jadalną to roślina jednoroczna z rodziny ślazowatych (Malvaceae). Gatunek pochodzi z Afryki, ale jest też uprawiany w wielu innych, głównie ciepłych rejonach świata jako warzywo.

Piżmian jadalny rośnie szybko i osiąga wysokość ok.1-2 m (w naturze nawet 3-4 m). Rozwija wzniesioną, grubą, obłą, sztywną, zieloną lub czerwononabiegłą, lekko owłosioną, zwykle nierozgałęzioną łodygę, z której wyrastają bardzo duże, dłoniaste, 3-7 klapowane, lekko owłosione, zielone liście z ząbkowanym brzegiem i wyraźnie zaznaczonym na barszcze unerwieniem. Liście osadzone są na sztywnych, bardzo długich ogonkach i układają się na pędzie skrętolegle, tworząc u podstawy ogonka zgrubienie (rodzaj kolanka).

Okra kwitnie latem (VII-IX). Z katów liści wyrastają duże, pięciopłatkowe, jasnożółte kwiaty z bordowym środkiem (przypominają kwiaty malwy lub ketmii).

Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w zielone lub czerwone, jadalne, stożkowate, wydłużone, zwężające się ku górze owoce (torebki), przypominające kształtem paprykę i zawierające liczne, kremowobiałe lub brunatne, kuliste nasiona. Owoce pokryte są żebrowaną, delikatnie owłosioną skórką, a po przekrojeniu mają gwiazdkowaty kształt.

Wymagania i uprawa

Piżmian jadalny to roślina wybitnie ciepłolubna, dlatego w naszym klimacie poleca się uprawiać ją pod osłonami (uprawa gruntowa ma szansę powodzenia tylko podczas długiego, ciepłego, słonecznego lata). Oczekuje słonecznego, ciepłego stanowiska oraz żyznej, próchniczej, przepuszczalnej, umiarkowanie wilgotnej, łatwo nagrzewającej się gleby o obojętnym lub lekko kwaśnym odczynie pH.

Okra potrzebuje też dużo miejsca, gdyż osiąga znaczne rozmiary i mocno się krzewi. Owoce zbiera się sukcesywnie w miarę rozwoju (co kilka dni), jeszcze przez osiągnieciem pełnej dojrzałości, gdyż wtedy są delikatniejsze i pozbawione włókien. Zbiory warto prowadzić w rękawicach ochronnych, ponieważ meszek pokrywający skórkę owoców może powodować podrażnienia skóry.

Okra ma dość długi okres wegetacyjny, dlatego poleca się uprawiać ją z rozsady (siew nasion III pod ciepłymi osłonami). Roślina nie lubi przesadzania, więc najlepiej od razu umieścić jej nasiona w małych doniczkach, a siewki wysadzać na miejsce stałe w połowie maja, razem z bryłą korzeniową.

Zastosowanie

Okra to egzotyczne, ale bardzo uniwersalne, smaczne i zdrowe warzywo, zawierające dużo witaminy C, minerałów, śluzów, błonnika, białka i kwasy foliowego. W smaku przypomina fasolkę szparagową lub cukinię. Nadaje się do smażenia, duszenia, pieczenia i gotowania.

Znajdujący się w jego wnętrzu śluz, naturalnie zagęszcza potrawy, dlatego idealnie nadaje się do przyrządzania sosów, gulaszy i zup. Warzywo znakomicie komponuje się też z ryżem i innymi warzywami jak pomidory, papryka czy bakłażan. Szczególnie dobrze sprawdza się w daniach kuchni azjatyckiej (np. curry).

Zastosowanie mają też nasiona rośliny, gdyż po uprażeniu można nimi posypywać sałatki i kanapki.

Wybrane odmiany

• 'Red Burgundy' – ogonki liściowe i pędy czerwone, owoce czerwono-bordowe

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Mirko Sajkov/Unsplash; Beth Chan, Jing, elouis73, Heather Barnes/Pixabay