Nasiona warzyw i kwiatów – co i jak wysiewać na rozsadę? Ekspert podpowiada

Dlaczego warto przygotować rozsadę? 

Rozsadą nazywamy młode rośliny (sadzonki), które uzyskuje się z wysiewu nasion pod osłonami (np. w inspektach, szklarniach) lub nawet na parapecie okiennym, a następnie wiosną sadzi się je w ogrodzie do gruntu. Jest to praktyczne rozwiązanie w przypadku roślin o długim okresie wegetacji, kiełkowania, wolno rosnące lub wrażliwe na mróz, które można wysiać już zimą (styczeń/luty).

Choć przygotowanie rozsady wymaga zorganizowania odpowiednich warunków i właściwej pielęgnacji, wcale nie musi być uciążliwe i zajmować dużo czasu – szczególnie zapalonym ogrodnikom. 

Jakie rośliny wysiewamy na rozsadę zimą? 

Z początkiem lutego możemy wysiać nasiona na rozsadę niektórych warzyw, np. karczocha, pomidora, papryki, ogórka, oberżyny, pora oraz kapusty pekińskiej, kapusty białej i czerwonej. Nieco później (przełom lutego i marca) do skrzynek w domu, a także w tunelach czy szklarniach można wysiewać nasiona brokułu, kalafiora, szpinaku, selera korzeniowego i liściowego oraz cebule. 

Od końca stycznia i w lutym można pokusić się też o wysiew rozsady najpopularniejszych kwiatów jednorocznych, do których zalicza się begonia stale kwitnąca (Begonia semperflorens), lobelia przylądkowa (Lobelia erinus), petunia ogrodowa (Petunia x hybrida), szałwia błyszcząca (Salvia splendens), żeniszek meksykański (Ageratum houstonianum), czyli tzw. piątka szklarniowa. Gatunki te wysiewa się najwcześniej (styczeń/luty) ze względu na długi okres wegetacji.

W tym okresie można wysiać także rozsadę pelargonii rabatowych (Pelargonium hortorum), czy heliotropu peruwiańskiego (Heliotropium peruvianum). Wysiane bezpośrednio do gruntu wiosną, zakwitłyby lub plonowały bardzo późno (pod koniec lata), a także byłyby narażone na wiosenne przymrozki.

Wysiew nasion na rozsadę (do skrzynek lub różnego rodzaju doniczek), musi więc odbywać się pod różnymi osłonami (inspekty, szklarnie, tunele) lub w pomieszczeniach, gdzie panuje dodatnia temperatura. Przygotowanie rozsady skraca więc czas oczekiwania na zakwitnięcie kwiatów lub dojrzewanie warzyw oraz pozwala uniknąć niskich temperatur w trakcie kiełkowania i wzrostu, a otrzymane tym sposobem młode rośliny wsadzamy do gruntu zwykle po 15 maja. 

Co wysiać na rozsadę przed wiosną? 

Od początku marca warto nadal wysiewać (jeśli nie zrobiliśmy tego wcześniej) rozsady warzyw pod osłonami (np. w szklarniach i tunelach foliowych), które wymagają długiego okresu do wzrostu, wysokich temperatur lub wolno kiełkują. 

W tym czasie możemy też kontynuować lub rozpocząć wysiewy rozsady różnych warzyw, np. sałaty (kruchej, masłowej i liściowej), selera (naciowy i korzeniowy), cebuli, bobu, kalarepy, kapusty białej i czerwonej, brokułu, pora (na późniejszy zbiór), bakłażana, papryki, pomidora, szpinaku. Otrzymane sadzonki sadzimy wówczas do gruntu po 15 maja.

Od początku miesiąca można również wysiewać nasiona (do skrzynek lub multiplatów pod osłonami lub na ciepłym parapecie) kwiatów np. astrów, aksamitek, cynii, gazanii, szałwii błyszczącej, lewkonii, niecierpków, lwich paszcz czy tytoniu ozdobnego. W połowie marca pod osłonami można wysiać też chaber, gipsówkę, goździki chińskie, kocankę ogrodową, nemezję, smagliczkę, łubin, ostróżkę czy słonecznik. W przypadku zapowiadanych przymrozków w tym okresie, warto okrywać wysiane nasiona, np. białą agrowłókniną. 

Jak przygotować i pielęgnować rozsadę warzyw i kwiatów? 

Doniczki
Do przygotowania rozsady warzyw czy ziół oraz kwiatów najlepsze będą skrzynki, multiplaty (wielodoniczki) lub specjalne, niewielkie tzw. doniczki na rozsady. Często są one wykonane z materiałów biodegradowalnych, dzięki czemu można je później w całości wsadzić do gruntu razem z siewką, nie narażając młodych korzeni na uszkodzenie w czasie sadzenia na miejsce stałe w gruncie. 

Ziemia
Ustawione pod osłonami, w pomieszczaniach czy na parapetach skrzynki lub doniczki wypełniamy odpowiednim podłożem ogrodniczym dobrej jakości, które najprościej kupić w sklepach ogrodniczych (np. podłoże do produkcji rozsady lub wysiewu nasion). Następnie do każdej doniczki lub skrzynki wysiewamy nasiona warzyw lub kwiatów. Zwykle wysiane nasiona powinny być umieszczone (wciśnięte) płytko pod powierzchnią podłoża lub delikatnie przysypane warstwą gleby, bądź piasku dla utrzymania wilgotności.

Warunki
Po wysianiu nasion bardzo ważne jest zapewnienie odpowiednich warunków, aby mogły one wykiełkować i rozwijać się. Kluczowe jest utrzymywanie stałej wilgotności podłoża gruntu, zapewnienie optymalnego dostępu światła oraz stałej temperatury pomieszczenia, w którym powstaje rozsada – zwykle około 20-25 stopni. Aby ograniczyć parowanie i ubytku wilgoci z podłoża, można przykryć doniczki folią lub szkłem, co nadal gwarantuje dobry dostęp do światła. 

Pikowanie
Gdy nasiona wzejdą (zwykle po około 10-15 dniach) i widoczne są już się pierwsze liście właściwe można zdjąć już osłony i należy przepikować (przerywać) siewki, czyli usunąć rośliny, które rosną zbyt gęsto (albo najsłabsze), rozsadzić je w większych odstępach albo przesadzić do innych doniczek. 

Pielęgnacja
Kiełkujące rośliny należy regularnie, ale umiarkowanie nawadniać, najlepiej wodą o temperaturze pokojowej. Wysiane nasiona najlepiej nawadniać w formie zraszania wierzchniej powierzchni podłoża (np. opryskiwaczem) lub rozproszonym strumieniem wody. Jeśli przygotowujemy rozsadę w tunelach, szklarniach czy inspektach należy pamiętać o ich wietrzeniu, aby zachować cyrkulację powietrza, co zapobiegnie rozwojowi chorób grzybowych. Ponadto, wszelkie pojemniki z wysianymi nasionami najlepiej ustawić w miejscu, gdzie dociera maksymalna ilość światła.

Ważne! Przed wysianiem nasion na rozsadę warto sprawdzić, jakich konkretnie zasad wysiewu i warunków potrzebują, ponieważ ogólne zasady mogą się nieco różnić w przypadku konkretnych gatunków (np. niektórych kwiatów czy warzyw).

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie tytułowe: rh2010 / Adobe Stock