Hartowanie rozsady: krok po kroku | Na czym polega? Jak, kiedy i jak długo hartować sadzonki, by dobrze się przyjęły?

Hartowanie rozsady kwiatów, warzyw i ziół jest niezbędne

Kiedy zima ustępuje miejsca wiosennej obietnicy, ogrodnicy rozpoczynają magiczny proces wysiewu nasion w cieple i oświetleniu swoich domów. To czas obiecujący przyszłe plony i piękno ogrodu. Jednak choć słońce może już ciepło przygrzewać w dzień, noce wciąż są kapryśne, z temperaturami spadającymi blisko zera. Właśnie dlatego konieczne jest hartowanie rozsady, etap nieodzowny dla przystosowania ich do surowych warunków na zewnątrz.

Każdy pasjonat ogrodnictwa, który samodzielnie pielęgnuje swoje sadzonki, wie, że nadejście czasu hartowania to kluczowy moment. Młode rośliny, rosnące w ciepłych, domowych warunkach, muszą przejść przez stopniowy proces przystosowywania się do niższych temperatur. W przeciwnym razie, mogą zwiędnąć lub wręcz zginąć. Nawet w maju, kiedy słońce wzbogaca dni o ciepło, niezapowiedziane chłody potrafią zaskoczyć. Żadna delikatna sadzonka nie przetrwa takich warunków bez odpowiedniego przygotowania. To właśnie hartowane rozsady kwiatów, warzyw i ziół stanowią solidną podstawę i gwarancję udanego rozmnażanie roślin z wysiewu nasion.

Czym jest hartowanie rozsady?

Hartowanie rozsady to powolne i stopniowe przyzwyczajanie roślin do warunków zewnętrznych. Chodzi tu przede wszystkim o niższe niż w pomieszczeniach temperatury, ale rośliny muszą też "przyzwyczaić się" do wiatru i bezpośredniego słońca. Pominięcie tego etapu pielęgnacji może być bardzo niekorzystne, a nagła zmiana warunków bytowania może doprowadzić do znacznego osłabienia roślin poprzez ich przemarznięcie, zwiędnięcie, czy poparzenie słońcem, co przełoży się na gorsze plony, a nawet do obumarcia niektórych okazów. Na szczęście zabieg ten jest bardzo prosty, ale trzeba pamiętać o jego właściwym zaplanowaniu i rozłożeniu w czasie.

Jak hartować sadzonki?

Hartowanie rozsady należy przeprowadzać bardzo powoli i stopniowo. Na początku uchyla się okna w szklarni lub pomieszczeniu, w którym trzymana jest rozsada, aby uniknąć dużych i nagłych wahań temperatury i narażenia roślin na nadmierne działanie słońca.

Początkowo robi się to tylko na kilka godzin w ciągu dnia, stopniowo wydłużając ten czas, aż w końcu okna zostają otwarte przez cały czas również na noc. Wtedy należy rozpocząć przenoszenie roślin do ogrodu, gdzie będą mogły przyzwyczaić się do słońca, wiatru i zmian temperatury. Ważne, aby miejsce (zwłaszcza początkowo) było zaciszne i osłonięte.

Doniczki z roślinami pierwszego dnia zostawia się na godzinę i  w kolejnych dniach stopniowo, wydłuża się ten czas, ale zawsze rośliny wstawia się do pomieszczenia na noc (można zostawić otwarte okna). To właśnie ze względu na hartowanie i konieczność wielokrotnego przenoszenia roślin do przygotowywania rozsady poleca się wielodoniczki, które przyspieszają i ułatwiają wykonanie zabiegu.

Podczas hartowania należy zadbać też o odpowiednie nawodnienie, gdyż słońce i wiatr sprawiają, że ziemia szybciej wysycha, więc może być konieczne częstsze podlewanie roślin.

Kiedy zacząć hartować rozsadę?

Sadzonki do gruntu przesadza się zwykle w drugiej połowie maja (ale dotyczy to głównie roślin ciepłolubnych, bo inne można sadzić wcześniej), gdyż wtedy ryzyko przymrozków znacząco spada. To oznacza, że hartowanie należy rozpocząć na 7–14 dni przed planowanym posadzeniem w gruncie, a więc zazwyczaj na początku maja. Jeśli planujemy sadzonki wcześniej umieścić w gruncie, to hartowanie należy również przeprowadzić odpowiednio wcześniej – nadmierny pośpiech w tym przypadku może sprawić, że rośliny nie zdążą zbudować odpowiedniej odporności, a więc będą bardzo podatne na uszkodzenia, a nawet obumrą pod wpływem zmiennych warunków zewnętrznych.

Po co hartować rozsadę?

Po hartowaniu wygląd roślin znacząco się zmienia – nabierają one ciemniejszego koloru, a łodygi mogą ulec zgrubieniu. To znak, że hartowanie zostało wykonane prawidłowo, rośliny stały się silniejsze i są gotowe na wysadzenie do gruntu. Jak wspomniano wcześniej brak lub nieprawidłowo wykonane hartowanie może zniweczyć całą naszą wcześniejszą pracę, gdyż rośliny są bardzo podatne na zmienne warunki atmosferyczne. Zahartowane rośliny lepiej przyjmują się po przesadzeniu, są bardziej odporne na czynniki zewnętrzne i wydają obfitsze plony. 

Fot. bubutu / AdobeStock

Solidnie przygotowane rozsady są bardziej odporne na zmiany środowiskowe, co ułatwia ich przemieszczenie do docelowego miejsca na stałe. Niemniej jednak, przed umieszczeniem ich w gruncie, zaleca się obficie podlać rośliny, aby uniknąć sytuacji, w której zwiędną lub podupadną tuż po przesadzeniu. Zapewnienie im odpowiedniego nawodnienia jest kluczowym czynnikiem zapewniającym im sukces po przeniesieniu.

Jakie rośliny wymagają hartowania?

Hartowania wymagają wszystkie rośliny, które były uprawiane w pomieszczeniu, szklarni lub tunelu foliowym. Dotyczy to zarówno rozsad przygotowywanych z nasion, jak i zakupionych wcześniej sadzonek, które wzrastały w stałych warunkach. Hartowania wymagają również rośliny zimujące w domach, czyli te, które na zimę chowamy do pomieszczeń ze względu na brak odporności na niskie temperatury. To oznacza, że hartowanie przeprowadza się zarówno w przypadku uprawy roślin ozdobnych, zimujących w budynkach lub szklarniach, jak i rozsad warzyw, ziół i roślin ozdobnych przygotowywanych z nasion.

Hartowanie rozsady to kluczowy proces w przygotowaniach do sezonu ogrodniczego. Odpowiednio zahartowane rośliny stanowią fundament zdrowego ogrodu, gotowego na wyzwania natury. Dzięki temu zabiegowi możemy cieszyć się obfitszymi plonami, bardziej odpornymi roślinami i ogólnie udanym sezonem ogrodniczym. Pamiętajmy, że hartowanie dotyczy różnych gatunków roślin, od warzyw po kwiaty ozdobne, i warto poświęcić czas na jego właściwe przeprowadzenie. Teraz, kiedy znasz tajniki hartowania, możesz rozpocząć swoją ogrodniczą przygodę z pewnością sukcesu!

Tekst: ZO, zdjęcie tytułowe: iMarzi / AdobeStock