Jaskier (Ranunculus)

Jaskier (Ranunculus) to rodzaj roślin zielnych z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Według różnych źródeł zalicza się do niego kilkaset lub nawet ponad 1500 gatunków, spotykanych w różnych częściach świata, w tym także w Polsce (ponad 20 gatunków).

Większość jaskrów to byliny, ale zdarzają się wśród nich też rośliny jednoroczne (np. j. polny, j. jadowity).

Jaskry to rośliny niezbyt wysokie (do ok. 1 m wys.), posiadające zielone pędy, pokryte nielicznymi, ogonkowymi lub siedzącymi, zwykle pierzastymi liśćmi. Rozwijają też zgrubiałe korzenie, a często również rozłogi lub kłącza.

Rośliny zakwitają na ogół wiosną, wydając promieniste, żółte, rzadziej białe lub różowe kwiaty. Liczba płatków korony w kwiatach może być bardzo różna i waha się od 0 nawet do 22. Wnętrze kielicha wypełniają liczne słupki i pręciki, dlatego dno kwiatowe wydaje się być puszyste. Kwiaty wyrastają na szczytach wzniesionych pędów pojedynczo lub są zebrane w niewielkie kwiatostany.

Wymagania i uprawa

Większość jaskrów to rośliny wodne lub bagienne, preferujące stanowiska wilgotne lub mokre, ale zdarzają się też gatunki zasiedlające typowe, a nawet suche (j. bulwkowaty) lub kamieniste gleby (np. jaskry alpejskie).

Niektóre gatunki są w pełni mrozoodporne, dlatego mogą być u nas uprawiane w gruncie przez cały rok, inne natomiast to rośliny wrażliwe na mróz, które należy przechowywać przez zimę w pomieszczeniu (j. azjatycki).

Jaskry uprawne rozmnaża się zwykle przez podział dorosłych egzemplarzy, bulwy lub rozłogi, rzadziej przez nasiona.

Zastosowanie

W zależności od wymagań danego gatunku, jaskry mogą być uprawiane w ogrodach jako rośliny wodne lub nadbrzeżne, natomiast gatunki preferujące typowe podłoża, sprawdzą się na rabatach (szczególnie naturalistycznych lub wiejskich) lub jako element łąki kwietnej.

Jaskry pochodzące z terenów górzystych są natomiast odpowiednie do sadzenie na sklaniakch lub w ogródkach żwirowych. Niektóre jaskry to także piękne rośliny doniczkowe (j. azjatycki), posiadające mnóstwo wspaniałych, barwnych i atrakcyjnych odmian.

Wybrane gatunki

Do grona spotykanych w Polsce lub uprawianych w ogrodach jaskrów należą min.:

• j. ostry (zdj. 1)
• j. bulwkowaty
• j. polny
• j. rozłogowy
• j. skalny
• j. tojadolistny
• j. azjatycki (zdj. 3, 4)
• j. wiosenny, inaczej ziarnopłon
  
  

Ciekawostki

Jaskry w swoich tkankach często zawierają toksyczną substancję (protoanemoninę), a także inne toksyny (np. ranunkulinę, obecną u j. jadowitego), dlatego uznawane są za rośliny trujące. Niektóre mają też jednak właściwości lecznicze i znajdują zastosowanie w medycynie (toksyny znikają po wysuszeniu ziela).

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: TheOtherKev, TheOtherKev/Pixabay, Annette Meyer/Pixabay, Hans-Simon Holtzbecker/Domena publiczna/Link