Pierwiosnek lekarski (Primula veris)

Pierwiosnek lekarski (Primula veris syn. Primula officinalis) to wczesnowiosenna, długowieczna bylina z rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae). Naturalnie występuje niemal w całej Europie (w tym także w Polsce), gdzie najczęściej zasiedla polany, obrzeża lasów, zarośla, łąki i skarpy. W postaci gatunku oraz jego odmian, pierwiosnek jest też powszechnie uprawiany w ogrodach jako roślina ozdobna.

Jak wygląda i jak rozpoznać pierwiosnek lekarski?

Pierwiosnek lekarski w porze kwitnienia może dorastać do ok. 30 cm wys. Początkowo tworzy tuż nad ziemią rozłożystą, gęstą rozetę jajowatych, zielonych, wydłużonych, krótkoogonkowych liści, o ząbkowanych brzegach i pokarbowanej blaszce liściowej, z wyraźnie zaznaczonym nerwem głównym.

Wczesną wiosną (IV-V) spomiędzy liści wyrasta sztywny, wzniesiony, srebrzyście omszony, nagi pęd kwiatowy (głąbik), zwieńczony kulistym kwiatostanem, złożonym z kilkunastu dzwonkowatych, zwieszających się do dołu kwiatów o żółtych płatkach korony i z wydłużonym, zielonkawym, kanciastym kielichem, zwieńczonym krótkimi ząbkami. Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w brązowe owocostany (torebki), wypełnione małymi, ciemnymi, kanciastymi nasionami.

Pierwiosnek lekarski rozwija pod ziemią krótkie, grube kłącze z licznymi, cienkimi korzeniami bocznymi, tworzącymi gęstą kępę.

Jakie wymagania uprawowe ma ten pierwiosnek?

Uprawa pierwiosnków w ogrodzie jest niezwykle prosta. Preferuje słoneczne lub półcieniste stanowiska i przepuszczalne, umiarkowanie żyzne i lekko wilgotne gleby (źle znosi suszę, na którą reaguje zasuszaniem brzegów liści). By zdrowo się rozwijał potrzebuje ziemi bogatej w wapń. Jest w pełni mrozoodporny.

Gatunek doskonale rozmnaża się za pomocą nasion, a nawet daje obfity samosiew. Odmiany lepiej natomiast rozmnażać przez podział dorosłych egzemplarzy, co daje gwarancję zachowania cech rośliny matecznej.

Jak pielęgnować roślinę, by pięknie kwitła?

Pierwiosnek lekarski jest wyjątkowy jako roślina ogrodowa, która nie wymaga nawożenia i zimowej ochrony.

Choroby i szkodniki pierwiosnka lekarskiego – czy coś go atakuje?

Pierwiosnek lekarski nie jest szczególnie podatny na choroby i szkodniki, ale roślinom uprawianym na niewłaściwych stanowiskach (zbyt mokrych i zacienionych), mogą zagrażać choroby grzybowe jak np. szara pleśń. Czasami rośliny mogą być też atakowane przez mszyce lub przędziorki. Po zauważeniu problemu, należy zastosować jeden z aktualnie polecanych preparatów ochrony roślin i poprawiać roślinie warunki siedliskowe (np. przesadzić na jaśniejsze i bardziej suche stanowisko).

Zastosowanie pierwiosnka w ogrodzie i nie tylko

Pierwiosnek lekarski doskonale nadaje się do uprawy w przydomowych ogrodach, szczególnie o charakterze naturalistycznym, wiejskim lub leśnym. Pięknie prezentuje się w jasnym półcieniu pod krzewami, gdzie może rozrastać się w duże łany. Można też sadzić go w ogórkach skalnych i żwirowych oraz alpinariach. Jego kwitnące kępy doskonale prezentują się między kamieniami lub w pobliżu ścieżek i chodników. Roślina ładnie komponuje się z innymi, wiosennymi pierwiosnkami, szachownicami kostkowatymi czy floksami szydlastymi. Jego nasiona często wchodzą też w skład mieszanek na bylinowe łąki kwitnie.

Pierwiosnki można też uprawiać w donicach na balkonach, a pierwiosnki w domu to popularny wybór na kwietną, sezonową ozdobę (zdobią do ok. 1,5 tygodnia).

Kwiaty pierwiosnka są jadalne – charakteryzują się owocowym, lekko kwaśnym smakiem i doskonale nadają się do zapiekania w ciastach czy wzbogacania wiosennych sałatek.

Różne części pierwiosnka lekarskiego mają też zastopowanie w ziołolecznictwie, gdyż wykazują między innymi działanie wykrztuśne, przeciwzapalne i moczopędne. Należy jednak zachować ostrożność podczas ich użytkowania, gdyż po przedawkowaniu mogą stać się toksycznie (powodują min. wymioty, biegunkę, alergie skórne). Ziele do celów leczniczych należy też zawsze pozyskiwać z roślin uprawianych w miejscach wolnych od zanieczyszczeń miejskich i stosowania preparatów ochrony roślin.

Wybrane odmiany pierwiosnka lekarskiego

• 'Cabrillo' – intensywnie żółte kwiaty z pomarańczowym oczkiem wewnątrz korony
• 'Orange With Yellow' – kwiaty żółte z ciemnopomarańczowym obrzeżem
• 'Lime with Orange' – kwiaty pomarańczowe z szerokim, limonkowożółtym obrzeżem

Zdjęcia: orestligetka, panosud360, Urmas / AdobeStock

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!