Opuncja (Opuntia)

Opuncja (Opuntia) to rodzaj sukulentów z rodziny kaktusowatych (Cactaceae), do którego zalicza się ponad 150 gatunków roślin, występujących naturalnie głównie w Ameryce Północnej i Południowej. Kilka z nich nadaje się też do uprawy pokojowej w donicach.

Jak wyglądają opuncje? Czym się wyróżniają?

Opuncje w zależności od gatunku mogą osiągać różne rozmiary i kształty. Zwykle tworzą wzniesione lub pokładające się, spłaszczone, członowate, drewniejące u podstawy pędy, na których wyrastają ciernie w aerolach, a także drobne, cienkie, kruche ciernie z mikro-haczykami (tzw. glochidy). Na młodych odcinakach pędów mogą pojawiać się też delikatne, nieduże, wąskie, nietrwałe liście, które jednak szybko opadają.

W sezonie wegetacyjnym opuncje kwitą, wydając na obrzeżach lub szczytach pędów duże kwiaty, złożone z kilku okółków barwnych, pofalowanych, niemal pergaminowych płatków i znajdującego się miedzy nimi środka wypełnionego licznymi pręcikami. W zależności od gatunku i odmiany, kwiaty mogą być czerwone, pomarańczowe lub żółte. W odpowiednich warunkach po zapyleniu kwiatów rozwijają się z nich owalne lub kuliste, mięsiste, okryte zieloną, żółtą, pomarańczową lub czerwoną, czasem kolczatą skórką owoce. U części gatunków owoce są suche.

Jak uprawia się opuncje i jakich stanowisk potrzebują?

Zdecydowana większość opuncji to rośliny pustynne, przystosowane do trudnego klimatu. W naturze zasiedlają ciepłe, słoneczne stanowiska i kamieniste, skaliste, ubogie, przepuszczalne, dobrze zdrenowane podłoża. Większość opuncji nie jest dostatecznie mrozoodporna, dlatego w naszym klimacie może być uprawiana jedynie w pomieszczeniach i tylko latem wystawiana do ogrodu lub na taras.

Opuncje doniczkowe wymagają jednak zróżnicowanych temperatur zimą i latem. W sezonie preferują ciepło, a nawet gorąco (22-35°C), natomiast zimą, w okresie spoczynku, wolą mieć chłodniej (ok. 10-15°C). Cały rok muszą mieć jednak zapewnioną dostatecznie dużą ilość światła.

Rośliny można rozmnażać przez ukorzeniania fragmentów członowatych pędów.

Jak dbać o opuncje?

Latem wymagają umiarkowanego, a nawet skąpego podlewania, gdyż znacznie lepiej znoszą suszę niż zalanie (mają zdolność magazynowania wody w mięsistych pędach). Zimą podłoże w ich doniczce powinno być natomiast prawie suche. W czasie wegetacji można je czasem nawozić specjalnymi nawozami do kaktusów.

Warto zaznaczyć, że ciernie opuncji często są niezwykle drobne, a przy tym łatwo wbijają się w różne powierzchnie, w tym i w naskórek dłoni – przy pielęgnacji tych roślin trzeba być bardzo ostrożnym i zawsze nakładać specjalne rękawiczki.

Choroby i szkodniki opuncji

Opuncje rzadko padają ofiarami chorób i szkodników. Są natomiast wrażliwe na błędy uprawowe i łatwo gniją, jeśli zostaną przelane. Czasami może się też pojawić na nich choroba grzybowa (plamistość) lub wełnowce, które należy zwalczyć jednym z aktualnie polecanych preparatów ochrony roślin.

Zobacz, jakie środki do pielęgnacji kaktusów i innych roślin doniczkowych kupisz w naszym sklepie online

Zastosowanie, czyli gdzie można ustawić opuncję?

Opuncje uprawiane jako rośliny pokojowe pięknie prezentują się w ceramicznych doniczkach jako solitery. Niższe, kępiaste odmiany wspaniale wyglądają w ceramicznych misach, wyściółkowanych jasnym żwirkiem. Rośliny nie bardzo nadają się natomiast do tworzenia kompozycji z innymi sukulentami, gdyż ze względu na kępiasty pokrój, szybko mogłyby je zdominować.

Wybrane gatunki i odmiany opuncji

Do grona najczęściej uprawianych w mieszkaniach opuncji należą min:

• Opuncja drobnokolczasta (Opuntia microdasys) – nieduży, dorastający do ok. 40-60 cm wys sukulent, tworzący silnie rozgałęzione, członowate, spłaszczone, zielone pędy, gęsto pokryte drobnymi, cienkimi, jasnymi cierniami (glochidami), zebranymi w małe kępki. Roślina może rozwijać latem duże, żółte kwiaty. Ciekawe odmiany to min. ‘Velour’, ‘Albispina’, ‘Albata’.
• Opuncja jamajska (Opuntia jamaicensis) – to dorastający do wys ok. 1 m sukulent, tworzący liczne, rozgałęzione, członowate, spłoszone, ciemnozielone, błyszczące pędy, pokryte cierniami zebranymi w aerole. Człony pędowe zwężają się u dołu i rozszerzają w górnej części. Roślina może tworzyć latem duże, żółte kwiaty.
• Opuncja Monacantha (Opuntia monacantha) – to okazały, dorastający do 5 m wys (w uprawie niższy), krzewiasty sukulent o licznych, mocnych, wzniesionych, członowatych, spłaszczonych, zielonych, błyszczących pędach, pokrytych długimi, cienkimi, prostymi, rosnącymi pojedynczo lub po 2-3 w kępkach cierniami. Roślina rozwijać latem duże, żółte kwiaty.
• Opuncja figowa (Opuntia ficus-indica) – gatunek ten może mieć zastosowanie jako roślina doniczkowa, ale znany jest też ze swoich owoców (uprawy opuncji figowej znajdują się głównie w Meksyku, Włoszech i Grecji); innymi nazwami tej opuncji są figa kaktusowa lub figa indyjska; roślina dorasta do 5 m wysokości i kwitnie na żółto-pomarańczowo.

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Farknot Architect, nooumaporn, pernsanitfoto, tripper13, syafrudin / AdobeStock

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!