Łacińskie nazwy roślin | Co znaczą? Jak je pisać i czytać?

Skąd pochodzą łacińskie nazwy roślin?

Łacińskie nazwy roślin wykorzystywane były nie tylko w starożytnym Rzymie. Europejscy botanicy od setek lat nazywali rośliny używając łaciny. System utrwalił i ujednolicił Karol Linneusz. Opracował on uniwersalny systemu nazewnictwa roślin, stosowany do dziś na całym świecie. Pozwolił on uniknąć wielu nieporozumień związanych ze stosowaniem ludowych, narodowych, często niejednoznacznych nazw roślin.

Mimo, że na początku łacińskie nazwy roślin wydają się trudne, to w miarę postępów pracy nad roślinami, ich nazwy wydają się coraz prostsze. Często na opakowaniach roślin zza granicy nie ma nazw polskich, tylko łacińskie, więc warto poznać choćby podstawy tego systemu nazewnictwa.

Łacińskie nazwy roślin składają się z minimum dwóch członów - nazwy rodzajowej i nazwy gatunkowej, oraz innych nazw (omówionych poniżej). Często są to pochodne nazw i terminów z języków starożytnych - t.j. łaciny, greki czy arabskiego.

Mimo, że prawidłowo nazwy roślin powinno nazywać się nazwami systematycznymi, to powszechnie stosowany jest termin – łacińskie nazwy roślin. Nazwy te zawsze pisane są kursywą (np. Rosa rugosa). Dzięki zastosowaniu systemu łacińskich nazw roślin, nazwa rośliny jest łatwa do odczytania dla ogrodników z całego świata – np. Rosa rugosa var. Alba, gdzie pierwszy człon "Rosa" to nazwa rodzajowa, "rugosa" – to nazwa gatunkowa, "var. Alba" – to nazwa odmiany. Po polsku to róża pomarszczona odmiana Alba – biała.

Jak zrozumieć i "odszyfrować" łacińskie nazwy roślin?

Nazwa rodzajowa

Nazwa rodzajowa zawsze jest rzeczownikiem i zaczyna się od wielkiej litery. Nie może ona się powtarzać – jest indywidualna dla każdego rodzaju – np. Rosa - róża.

Nazwa gatunkowa

Jest pisana zawsze z małej litery, po nazwie rodzajowej. Nazwy gatunkowe roślin dzielą się na kilka kategorii:

• pochodzenie rośliny – np. japonicus, od Japonii;
• naturalne środowisko – np. sylvestris, od terenów lesistych;
• opisujące cechy rośliny – np. rugosa, od pomarszczona;
• upamiętniające odkrywcę – np. davidii, od księdza Jeana Pierre`a Armanda Davida.

Dalsze człony łacińskiej nazwy roślin mogą oznaczać:

• podgatunek – subspecies, najczęściej opisywany skrótem ssp lub subsp., np. Rosa sericea subsp. omeiensis, róża jedwabista podgatunek czteropłatkowy.
• odmiana – varietas lub skrótowo var. Odmianę może mieć gatunek lub podgatunek - np. Rosa rugosa var. Alba, róża pomarszczona odmiana Alba - biała.
• forma – form oznaczana jako f., np. Rosa sericea subsp. omeiensis f. Pteracantha, róża jedwabista podg. czteropłatkowy f. Oskrzydlona.
• mieszaniec – po skrzyżowaniu ze sobą dwóch roślin powstanie mieszaniec (krzyżówka lub hybryda), którego nazwę zapisujemy przez postawienie znaku x (mnożenia) - np. Epimedium x rubrum, co oznacza, że mieszaniec ten powstał ze skrzyżowania gatunków: Epimedium alpinum i Epimedium grandiflorum.

Co oznaczają nazwy łacińskie?

Aby łatwiej zapamiętać, a przede wszystkim zrozumieć, warto poznać znaczenie łacińskich nazw roślin – np. Fuchsia pochodzi od nazwiska odkrywcy Leonaharta Fuchsia. Nazwa może informować nas o pochodzeniu rośliny – np. Parrotia persica pochodzi z Persji.

Nazwa może opisywać cechy szczególne rośliny – np. Pelargonium – nazwa wywodzi się  z greckiego słowa pelargos, co oznacza bocian, a opis bierze się z podobieństwa owocostanów tej rośliny do bocianiego dzioba lub nazwa quinquefolia znaczy, że liście tej rośliny złożone są z pięciu listków składowych, od łacińskiego quinque (pięć) i folium (liść). Bardzo często nazwa odmiany mówi nam wiele o pokroju rośliny lub o kolorze liści lub igieł.

Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl